ޙަބުޝްކަރަ

ވިކިޕީޑިއާ އިންވިކިޕީޑިއާ
Federal Democratic Republic of Ethiopia
የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ
ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ

ye-Ītyōṗṗyā Fēdēralāwī Dīmōkrāsīyāwī Rīpeblīk
Flag Coat of arms
Anthem: Wodefit Gesgeshi, Widd Innat Ityopp'ya
"March Forward, Dear Mother Ethiopia"
.
Location of Ethiopia
Capital
and largest city
Addis Ababa
9°1.8′N 38°44.4′E / 9.0300°N 38.7400°E / 9.0300; 38.7400
Official languages Amharic
Recognised regional languages Other languages official amongst the different ethnicities and their respective regions.
Ethnic groups Oromo 34.5%, Amhara 26.91%, Somali 6.20%, Tigray 6.07%; Sidama 4%, Gurage 2.5%, Welayta 2.3%[1][2] and around eighty other small ethnic groups.
Demonym Ethiopian
Government Federal Parliamentary republic1
 -  President Girma Wolde-Giorgis
 -  Prime Minister Meles Zenawi
Establishment c. 10th century BC
 -  Traditional date 980 BC 
 -  Kingdom of Dʿmt 8th century BC 
 -  Kingdom of Aksum c. 4th century BC 
 -  Independent Abyssinia 1137 
 -  Partially occupied territory by Italy 1936–1941 
 -  Administered by United Kingdom under United Nations Trusteeship 1941–1944 
 -  Constitution 1933, 1955(Monarchy), 1987(PDRE),1995(FDRE) 
 -  Democratic Republic 1991 
Area
 -  Total 1,104,300 km2 (27th)
426,371 sq mi
 -  Water (%) 0.7
Population
 -  2008 estimate 79,221,000[3] (15th²)
 -  2007 census 73,918,505
 -  Density 75/km2 (123rd)
194/sq mi
GDP (PPP) 2008 estimate
 -  Total $71.111 billion[4]
 -  Per capita $898[4]
GDP (nominal) 2008 estimate
 -  Total $26.393 billion[4]
 -  Per capita $333[4]
Gini (1999–00)30
medium
HDI (2008) 0.389
Error: Invalid HDI value · 169th
ކަރަންސީ Birr (ETB)
Time zone EAT (UTC+3)
 -  Summer (DST) not observed (UTC+3)
ޑްރައިވްސް right
Calling code 251
އިންޓަރނެޓް ޓީއެލްޑީ .et
1. According to The Economist in its Democracy Index, Ethiopia is a "hybrid regime", with a dominant-party system led by the Ethiopian People's Revolutionary Democratic Front.
2. Rank based on 2005 population estimate by the United Nations.

ފެޑެރަލް ޑިމޮކްރަޓިކް ރިޕަބްލިކް އޮފް އިތިޔޯޕިޔާ ނުވަތަ އިތިޔޯޕިޔާ އަކީ އެފްރިކާ ބައްރަށް ނިސްބަތްވާ “ބިންބަންދު”ނުވަތަ ލޭންޑްލޮކް ޤައުމެެކެވެ. ކުރީގައި ދިވެހި ބަހުން އިތިޔޯޕިޔާއަށް ކިޔަމުން އައި ނަމަކީ “ޙަބުޝްކަރަ” މިނަމެވެ. އިތިޔޯޕިޔާއަކީ ދުނިޔޭގައި ހުރި އެންމެ ދުވަސްވީ ޤައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޤައުމެކެވެ. އަދި މިއީ އެފްރިކާ ބައްރުގައި ދެވަނައަށް އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ޤައުމު ވެސްމެއެވެ. އިންސާނުން ދިރިއުޅެން ފެށި ކަމުގެ އެންމެ ކުރީގެ ނިޝާންތައް ފެނިފައިވާ އެއް ޤައުމަކީ ވެސް އިތިޔޯޕިޔާއެވެ.

އަވަސް ކަޅިއަކުން ބަލައިލުމެއް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]

އިތިޔޯޕިޔާގެ ރަސްމީ ބަހަކީ އަމްހަރީ ބަހެވެ. އެންމެ ބޮޑު ޝަހަރަކީ އެޑިސްއަބާބާއެވެ. ވެރިކަން ކުރަނީ ވެސް އެޑިސްއަބާބާގައެވެ. އިތިޔޯޕިޔާއަކީ ފެޑެރަލް ބަރުލަމާނީ ޖުމްހޫރިއްޔާއެކެވެ. އިތިޔޯޕިޔާގެ އާބާދީއަކީ 79 މިލިއަނެވެ. ބިމުގެ ބޮޑުމިނަކީ 1.1 މިލިއަން އަކަކިލޯމީޓަރެވެ. ދުއްވާއެއްޗެހި ދުއްވަނީ ކަނާތްފަރާތުންނެވެ. އިންޓަނެޓް ކޯޑަކީ et. އެވެ. ކޯލިން ކޯޑަކީ +251 އެވެ. ފައިސާގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރަނީ އިތިޔޯޕިޔަން ބިރްއެވެ.

ނަން[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]

“އިތިޔޯޕިޔާ” އަށް މި ނަން ކިޔާފައިވަނީ ވަރަށް ކުރީންކަން އެނގިފައިވެއެވެ. ބައިބަލްގައި ވެސް އިތިޔޯޕިޔާގެ ވާހަކަ އައިސްފައިވާ ކަމަށްވެއެވެ. އެއީ އާދަމުގެފާނާއި ޙައްވާގެފާނު ދިރިއުޅުއްވިތަނުގެ ގޮތުގައެވެ. ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ޤަބޫލުކުރައްވާފައިވާ ގޮތުގައި އިތިޔޯޕިޔާގެ ނަން އައިސްފައިވަނީ ޔޫނާނީ ބަހުންނެވެ. އޭގެ މާނައަކީ “މޫނު އަނދާފައިވާ” ކަމަށް ވެސް އެބޭފުޅުން ވިދާޅުވެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް 15 ޤަރުނުގެ ލިޔުމެއް ބުނާ ގޮތުން އިތިޔޯޕިޔާގެ ނަން ނެގިފައިވަނީ ނޫޙުގެފާނުގެ ދަރިކަލުން ޙާމްގެފާނުގެ ދަރިކަލުން ކޫޝްގެ ދަރިކަލެއް ކަމުގައިވި އިއްތްޔާބީގެ ނަމުންނެވެ. އަދި މި ނަމުގެ މާނައަކީ “ލޭންޑް އޮފް ހަޔަރ ޕީސް” ކަމުގައި ވެސް ބައެއް މީހުން ބުނެއެވެ.

ޖުޣުރާފީ[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]

އިތިޔޯޕިޔާގެ އުތުރުގައި އޮތީ އެރިއްތްރިޔާއެވެ. ހުޅަނގުގައި އޮތީ ސޫދާނެވެ. ދެކުނުގައި އޮތީ ކެންޔާއެވެ. އިރުމަތީގައި އޮތީ ސޯމާލިޔާއެވެ. އިރުއުތުރުގައި އޮތީ ޖިބުތީއެވެ.

ތާރީޚު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]

އިތިޔޯޕިޔާއަކީ ދުނިޔޭގައި އިންސާނުން އެންމެ ފުރަތަމަ ވަޒަންވެރިވެގެން އުޅުނު އެއް ތަނުގެ ގޮތުގައި ބެލިފައިވާ ތަނެކެވެ. މި ޒަމާނުގެ ޢިލްމީ ހޯދުންތަކުން ވެސް މިކަމަށް ވަނީ އެކަށީގެންވާ ވަރަށް ހެކި ލިބިފައެވެ. އިތިޔޯޕިޔާގައި ޝާހީ ޚާންދާނެއްގެ ތާރީޚުގެ ފެށުމެއް ކަމުގައި ބެލިފައި އޮތީ 1000 މ.ކ ގައި ވެރިކަން ކުރެއްވި މެނެލިކް 1 އާ ހިސާބުންނެވެ. މި ދުވަސްވަރުން ފެށިގެން 4 ވަނަ ޤަރުނުގައި ވެރިކަންކުރި ޔަކްސޫމީންގެ ވެރިކަމާ ހިސާބަށް ވެސް އިތިޔޯޕިޔާ ފާހަގަ ކުރެވިފައިވަނީ ހަރުދަނާ ގޮތެއްގައި ވެރިކަން ހިންގަމުން އައިތަނެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އިސްލާމްދީނާގެން މުޙައްމަދުގެފާނު ވަޑައިގެންނެވި ދުވަސްވަރު ޙަބުޝްކަރައިގެ ވެރިކަމުގައި ހުންނެވީ ވަރަށް ޞާލިޙު ނަޖާޝީ ރަސްކަލެކެވެ.

ޑެމޮގްރަފިކްސް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]

އާބާދީގައި 79 މިލިޔަން މީހުން ތިބި އިތިޔޯޕިޔާއަކީ އެފްރިކާ ބައްރުގައި އޮތް ދެވަނައަށް އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ޤައުމެވެ. 1983 ވަނަ އަހަރުގައި އިތިޔޯޕިޔާގެ އާބާދީގައި ތިބީ 33.5 މިލިޔަން މީހުންނެވެ. 2006 ވަނަ އަހަރާ ހަމަޔަށް އައި އިރު އިތިޔޯޕިޔާގެ އާބާދީގައި ތިބީ 75.1 މިލިޔަން މީހުންނެވެ. 2009 ވަނަ އަހަރާ ހަމަޔަށް އައި އިރު އިތިޔޯޕިޔާގެ އާބާދީ ވަނީ 79 މިލިޔަނަށް އިތުރުވެފައެވެ.

ސަގާފަތު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]

2007 ވަނަ އަހަރުގެ ތަފާސް ހިސާބުތައް ބުނާ ގޮތުން އިތިޔޯޕިޔާގެ 62% މީހުންނަކީ ނަޞާރާއިންނެވެ. މުސްލިމުންނަކީ 33% އެވެ. އިތިޔޯޕިޔާގައި ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ޔަހޫދީން ވެސް އުޅެއެވެ. މިއީ ޔަހޫދީންގެ ގެއްލުނު ޤަބީލާތަކަށް ނިސްބަތްވާ މީހުން ކަމުގައި އިސްރާއީލުގެ ޢިލްމުވެރިން ދެކެވަޑައިގަންނަވައެވެ. ވަރަށް ތަފާތު ބާވަތްބާވަތުގެ މީރު ކާ އެއްޗެހި އިތިޔޯޕިޔާ މީހުން ތައްޔާރު ކުރެއެވެ. މީގެ ތެރެއިން ގިނަ އެއްޗެއްސަކީ ވަރަށް ބޯދާ ހުނަރުތަކެއް ބޭނުންކޮށްގެން ތައްޔާރުކުރާ ކާނާއެވެ. އިތިޔޯޕިޔާއަކީ ސަގާފީ ކުޅިވަރުތަކާއި އެކި ބާވަތްބާވަތުގެ މިއުޒިކުތަކަށް ވަރަށް ބޮޑު ތަރުޙީބެއްދޭ ރައްޔިތަކު ދިރިއުޅޭ ޤައުމެކެވެ.

އިޤްތިޞާދު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]

އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން ބަލާއިރު އިތިޔޯޕިޔާއަކީ މާ ވަރުގަދަ އިޤްތިޞާދެއް އޮތް ޤައުމެއް ނޫނެވެ. ދުނިޔޭގެ އެންމެ ފަޤީރު ޤައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ އިތިޔޯޕިޔާގެ ޖީ.ޑީ.ޕީ ޕަރކެޕިޓާ އަކީ 898 ޑޮލަރެވެ.

  1. 2007 Census, ފަންވަތް:PDFlink . Retrieved 3 may 2009.
  2. Embassy of Ethiopia, Washington, DC. Retrieved 6 April 2006.
  3. "Ethiopia Central Statistics Office -- Population Projection for mid-2008" (PDF). Archived from the original (PDF) on 1227049469. Retrieved 1258534973.  Check date values in: |access-date=, |archive-date= (help)
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 "Ethiopia". International Monetary Fund. Retrieved 2009-10-01.