ޖޯޖް ހަވަނަ

ޖޯޖް ހަވަނަ
ޖޯޖް ހަވަނަ، 1938
އިނގިރޭސިވިލާތާއި އަދި ކޮމަންވެލްތުގެ އެހެން ދާއިރާތަކުގެ ރަސްގެފާނު
ރަސްކަން	11 ޑިސެމްބަރ 1936 – 6 ފެބްރުއަރީ 1952
ތަޚުތަށް އިށީނދެވަޑައިގަތުން	12 މެއި 1937
ކުރިން	އެޑްވާޑް އަށްވަނަ
ފަހުން	އެލިޒަބަތު ދެވަނަ
އެމްޕަރަރ އޮފް އިންޑިއާ
ރަސްކަން	11 ޑިސެމްބަރ 1936 – 15 އޮގަސްޓް 1947
ކުރިން	އެޑްވާޑް އަށްވަނަ
ފަހުން	މަގާމު އުވާލައިފި
އުފަންވީ	ޕްރިންސް އަލްބަރޓް އޮފް ޔޯކް 14 ޑިސެމްބަރ 1895 ޔޯކް ކޮޓެޖް، ސެންޑްރިންގަމް، ނޯރފޯކް، އިނގިރޭސިވިލާތް
އަވަހާރަވީ	6 ފެބްރުއަރީ 1952 (އުމުރުން 56 އަހަރު) ސެންޑްރިންހަމް ހައުސް، ނޯރފޯކް، އިނގިރޭސިވިލާތް
އަނބިކަނބަލުން	އެލިޒަބަތު ބޯވްސް-ލިއޮން (ކ 1923)
ދަރިން	އެލިޒަބަތު ދެވަނަ ޕްރިންސެސް މާގަރެޓް، ކައުންޓެސް އޮފް ސްނޯޑަން
ބައްޕާފުޅު	ޖޯޖް ފަސްވަނަ
މަންމާފުޅު	މޭރީ އޮފް ޓެކް
ޝާހީ ދަރިކޮޅު	ވިންޑްސަރ
ތަޢުލީމް	ރޯޔަލް ނޭވަލް ކޮލެޖް، އޮސްބޯން ބްރިޓަނިއާ ރޯޔަލް ނޭވަލް ކޮލެޖު
ސޮއި
ޖޯޖް ހަވަނައިގެ އަޑު ރެކޯޑްކޮށްފައިވަނީ 8 މެއި 1945

ޖޯޖް ހަވަނަ (އަލްބަރޓް ފްރެޑްރިކް އާރތް ޖޯޖް؛ 14 ޑިސެމްބަރ 1895 – 6 ފެބްރުއަރީ 1952) އަކީ 11 ޑިސެމްބަރ 1936 އިން ފެށިގެން 1952 ވަނަ އަހަރު އަވަހާރަވުމާ ހަމައަށް އިނގިރޭސިވިލާތާއި އިނގިރޭސި ކޮމަންވެލްތުގެ ޑޮމިނިއަންސްގެ ރަސްގެފާނެވެ އިނގިރޭސި ރާޖް އުވާލެވުނީ 1947 ވަނަ އަހަރުގެ އޮގަސްޓް މަހު ކަމަށާއި، 1949 ވަނަ އަހަރުގެ ލަންޑަން އިއުލާނަށް ފަހު ކޮމަންވެލްތުގެ ފުރަތަމަ ވެރިޔާ ކަމަށް ވެސް ވިދާޅުވި އެވެ.

މުސްތަގުބަލުގެ ޖޯޖް ހަވަނަ އުފަންވީ އޭނާގެ ބޮޑު ކާފަ ރާނީ ވިކްޓޯރިއާގެ ވެރިކަމުގަ އެވެ؛ އޭނާއަށް އުފަންވިއިރު އޭނާގެ ކާފަ ޕްރިންސް އަލްބަރޓް އޮފް ސެކްސް-ކޯބަރގް އެންޑް ގޯތާގެ ނަމުން ނަން ދީފައިވަނީ އަލްބަރޓް ކަމަށާއި އޭނާގެ އާއިލާއާއި ގާތް ރައްޓެހިންނަށް "ބަރޓީ" ގެ ނަމުން މަޝްހޫރުވެފައިވާ ކަމަށެވެ. އޭނާގެ ބައްޕަ ޖޯޖް ފަސްވަނަ ގެ ނަމުގައި ރަސްކަމަށް އިސްވެވަޑައިގަތީ 1910 ވަނަ އަހަރު ކަމަށްވާއިރު، ރަސްގެފާނުގެ ދެވަނަ ދަރިކަލުންގެ ގޮތުގައި އަލްބަރޓް އަށް ތަޚުތަށް ވާރުތަވާނެ ކަމަށް ބެލެވިފައެއް ނުވެއެވެ. އޭނާގެ ކުރީކޮޅު ހޭދަކުރީ އޭނާގެ ބޮޑުބޭބެ، ވާރިސެއް ކަމަށްވާ އެޑްވާޑްގެ ހިޔަނިގައެވެ. އަލްބަރޓް ފުރާވަރުގައި ނޭވަލް ކޮލެޖުގައި ކިޔަވަމުން ދިޔައިރު، ފުރަތަމަ ބޮޑު ހަނގުރާމައިގެ ދުވަސްވަރު ރޯޔަލް ނޭވީ އާއި ރޯޔަލް އެއާފޯސްގައި ވެސް ޚިދުމަތް ކުރެއްވި އެވެ. 1920 ވަނަ އަހަރު އޭނާއަށް ޑޫކް އޮފް ޔޯކްގެ މަގާމު ލިބުނެވެ. 1923 ވަނަ އަހަރު ލޭޑީ އެލިޒަބަތު ބޯވްސް-ލިއޮން އާއި ކައިވެނި ކުރެއްވިއިރު، އެދެމަފިރިންނަށް ލިބިވަޑައިގަތީ އެލިޒަބަތު އާއި މާގަރެޓް ކިޔާ ދެ އަންހެން ދަރިންނެވެ. 1920 ގެ އަހަރުތަކުގެ މެދުތެރޭގައި އޭނާގެ ސްޓަޓަރ އަށް ފަރުވާ ދިނުމަށް ސްޕީޗް ތެރަޕިސްޓް ލިއޮނަލް ލޯގް އާއި ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރިއިރު، އެކަން ކޮންމެވެސް މިންވަރަކަށް މެނޭޖް ކުރަން ދަސްކުރި އެވެ. އޭނާގެ ބޮޑުބޭބެ 1936 ވަނަ އަހަރު އެމީހުންގެ ބައްޕަ އަވަހާރަވުމުން އެޑްވާޑް އަށާރަވަނަގެ ގޮތުގައި ތަޚުތަށް އިށީނދެވަޑައިގެންނެވި ނަމަވެސް އެ އަހަރުގެ ފަހުކޮޅު އެޑްވާޑް ވެރިކަމުން ވަކިވެވަޑައިގަތީ ދެ ފަހަރެއްގެ މަތިން ވަރިވި އެމެރިކާގެ ސޯޝަލައިޓް ވޮލިސް ސިމްޕަސަންއާ އެވެ. އެޑްވާޑް އަށާރަވަނަ އަށް ވާރިސެއް ކަމަށް ބެލެވޭ ގޮތުގައި އަލްބަރޓް ރަސްކަމަށް ވެވަޑައިގަތީ، ރަސްކަމުގެ ނަން ޖޯޖް ހަވަނަ ނަންގަވައިގެންނެވެ.

1939 ވަނަ އަހަރުގެ ސެޕްޓެމްބަރު މަހު އިނގިރޭސި ސަރުކާރާއި ކޮމަންވެލްތުގެ ގިނަ ގައުމުތަކުން - އެކަމަކު އަޔަލޭންޑުން ނޫން - ޕޮލެންޑަށް އަރައިގަތުމާ ގުޅިގެން ނާޒީ ޖަރުމަނާ ދެކޮޅަށް ހަނގުރާމަ އިއުލާން ކުރި އެވެ. އޭގެ ފަހުން 1940 ވަނަ އަހަރާއި 1941 ވަނަ އަހަރު އިޓަލީގެ ރަސްކަމާއި ޖަޕާނުގެ ސަރުކާރާ އެކު ހަނގުރާމަ ކުރިއަށް ދިޔައެވެ. ޖޯޖް ހަވަނަ އާންމު ރައްޔިތުންގެ ދަތިތަކާ ހިއްސާކުރާ މީހެއްގެ ގޮތުގައި ދެކެވުނު އިރު އޭނާގެ މަގުބޫލުކަން ވަރަށް ބޮޑަށް އުފުލިގެން ދިޔައެވެ. ބަކިންހަމް ޕެލަސް އަށް ބޮން ގޮއްވާލީ ބްލިޓްސް ދުވަސްވަރު ރަސްގެފާނާއި ރާނީ އެތަނުގައި ތިއްބަވައިގެން ކަމަށާއި، އޭނާގެ ކޮއްކޮ ޑޫކް އޮފް ކެންޓް މަރުވީ ހީވާގި ޚިދުމަތެއްގެ ތެރޭގަ އެވެ. ޖޯޖް މަޝްހޫރުވެގެން ދިޔައީ ހަނގުރާމަ ކާމިޔާބު ކުރުމަށް އިނގިރޭސިންގެ އަޒުމުގެ ރަމްޒެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އިނގިރޭސިވިލާތާއި އެގައުމުގެ އެކުވެރި ގައުމުތަކުން 1945 ވަނަ އަހަރު ކާމިޔާބު ހޯދި ނަމަވެސް އިނގިރޭސި ސަރުކާރު ދަށަށް ދިޔައެވެ. އަޔަލޭންޑް ބޮޑުތަނުން ވަކިވެ، އޭގެ ފަހުން 1947 ވަނަ އަހަރު އިންޑިއާ އާއި ޕާކިސްތާނުގެ މިނިވަންކަން ލިބުނުއިރު، ޖޯޖް ވަނީ 1948 ވަނަ އަހަރުގެ ޖޫން މަހު އިންޑިއާގެ އެމްޕަޔަރުގެ ލަގަބު ދޫކޮށް، އޭގެ ބަދަލުގައި ކޮމަންވެލްތުގެ ވެރިޔާގެ އާ ލަގަބު ގެންގުޅުއްވާފައެވެ. އޭނާގެ ވެރިކަމުގެ ފަހު އަހަރުތަކުގައި ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުމާ ގުޅުން ހުރި ސިއްހީ މައްސަލަތަކެއް ކުރިމަތިވެ، އުމުރުން 56 އަހަރުގައި ސެންޑްރިންހަމް ހައުސްގައި ކޮރޮނަރީ ތްރޮމްބޮސިސް ޖެހިގެން މަރުވި އެވެ. އޭނާގެ ފަހަތުން ވެރިކަމަށް ވަޑައިގަތީ އޭނާގެ ދޮށީ އަންހެން ދަރިފުޅު އެލިޒަބަތު ދެވަނަ އެވެ.

ޅައުމުރުގެ ކުރީކޮޅު

ހަތަރު ރަސްރަސްކަލުން: އެޑްވާޑް ހަތްވަނަ (އެންމެ ކަނާތްފަރާތުގައި)؛ އޭނާގެ ދަރިކަލުން ޖޯޖް، ޕްރިންސް އޮފް ވޭލްސް، ފަހުން ޖޯޖް ފަސްވަނަ (އެންމެ ކަނާތްފަރާތުގައި)؛ އަދި ކާފަދަރިން އެޑްވާޑް، ފަހުން އެޑްވާޑް އަށާރަވަނަ (ފަހަތު)؛ އަދި އަލްބަރޓް، ފަހުން ޖޯޖް ހަވަނަ (ކުރިމަތީގައި)، ސ. 1908 ވަނަ އަހަރު

އަލްބަޓް އުފަންވެވަޑައިގަތީ ނޯފޯކްގެ ސެންޑްރިންހަމް އެސްޓޭޓްގައި ހުންނަ ޔޯކް ކޮޓެޖަށް އޭނާގެ ބޮޑު ކާފަ ރާނީ ވިކްޓޯރިއާގެ ރަނިކަމުގަ އެވެ. އޭނާގެ ބައްޕައަކީ ޕްރިންސް ޖޯޖް، ޑޫކް އޮފް ޔޯކް (ފަހުން ކިންގް ޖޯޖް ފަސްވަނަ)، ޕްރިންސް އަދި ޕްރިންސެސް އޮފް ވޭލްސް (ފަހުން ކިންގް އެޑްވާޑް ހަތްވަނަ އަދި ރާނީ އެލެގްޒެންޑްރާ) ގެ ދެވަނަ އަދި ހަމައެކަނި ދިރިހުރި ދަރިކަލުންނެވެ. އޭނާގެ މަންމަ ޑަޗެސް އޮފް ޔޯކް (ފަހުން ކުއީން މެރީ) އަކީ ޓެކްގެ ޑޫކް ފްރާންސިސް އާއި ޓެކްގެ ޑަޗެސް ޕްރިންސެސް މެރީ އެޑިލޭޑްގެ ދޮށީ ދަރިފުޅާއި ހަމައެކަނި އަންހެން ދަރިފުޅެވެ. އޭނާގެ އުފަންދުވަހަކީ، 14 ޑިސެމްބަރ 1895 ގައި، އޭނާގެ ބޮޑު ކާފަ އަލްބަރޓް، ޕްރިންސް ކޮންސޯޓް އަވަހާރަވިތާ 34 އަހަރު ފުރުނު ދުވަހެވެ. ޕްރިންސް ކޮންސޯޓްގެ ޚަވާރިޖާ ރާނީ ވިކްޓޯރިއާ އުފަންވުމުގެ ޚަބަރު ނަގާނެ ގޮތެއް ޔަގީން ނުވެ، ޕްރިންސް އޮފް ވޭލްސް ވަނީ ޑޫކް އޮފް ޔޯކް އަށް ލިޔުއްވާފައި ވަނީ ރާނީ "ތަންކޮޅެއް ހާސްވެފައި" ކަމަށެވެ. ދެދުވަސް ފަހުން އަނެއްކާވެސް ލިޔެފައިވަނީ "އަހަރެންނަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ހީވަނީ އަމިއްލައަށް އަލްބަޓް ނަން ހުށަހެޅިނަމަ އޭނާ ހިތްހަމަޖެހޭނެހެން" ކަމަށެވެ.

އާ ތުއްތު ކުއްޖާއަށް އަލްބަޓްގެ ނަން ދިނުމަށް ހުށަހެޅުމުން ރާނީ މަޑުމައިތިރިވެ، ޑަޗެސް އޮފް ޔޯކްއަށް ލިޔުއްވީ "އަހަރެންގެ ހުރިހާ ކަމެއް ވެސް ކެތްތެރިކަމެއް ނެތް، އެހާ ހިތާމަވެރި ދުވަހެއްގައި އުފަންވި ނަމަވެސް އަހަންނަށް މާ ލޯބިވާ، ހާއްސަކޮށް އޭނާ ކުރާނެ ގޮތަކަށެވެ." ބޮޑު އަދި ރަނގަޅު ހުރިހާ ކަމެއްގެ ބަހުގެ ބަހެއް ކަމުގައިވާ އެ ލޮބުވެތި ނަމުން ކިޔާށެވެ." ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން 17 ފެބްރުއަރީ 1896 ގައި ސެންޑްރިންހަމްގެ ސެއިންޓް މެރީ މެގްޑެލީން ޗާޗުގައި "އަލްބަރޓް ފްރެޑްރިކް އާރތް ޖޯޖް" ގެ ނަމުގައި ނަމާދު ކުރެއްވިއެވެ. ޝާހީ އާއިލާގެ ތެރޭގައި އޭނާއަށް ނުރަސްމީ ގޮތެއްގައި މަޝްހޫރުވެފައިވަނީ "ބަރޓީ" ގެ ނަމުންނެވެ. ޑަޗެސް އޮފް ޓެކް އަށް އޭނާގެ ކާފަދަރިފުޅަށް ދިން ފުރަތަމަ ނަން ކަމުނުދިޔަ ކަމަށާއި، ނަބީ ގޮތަކަށް ލިޔުއްވާފައިވާ ގޮތުގައި އޭނާ އުންމީދު ކުރަނީ ފަހު ނަން "މަދު ނަމެއްގެ ބަދަލުގައި ނަން ދީފާނެ" ކަމަށެވެ. އަލްބަރޓް އުފަންވިއިރު ތަޚުތަށް އިށީނދެވަޑައިގަތުމަށް ސަފުގައި ހަތަރު ވަނަ ހޯއްދެވީ އޭނާގެ ކާފަ އާއި ބައްޕަ އަދި ދޮށީ ބޭބެ އެޑްވާޑް އަށް ފަހު އެވެ.

އަލްބަޓް ގިނައިން ބަލިވެ އުޅުނުއިރު، އޭނާ ސިފަކޮށްފައިވަނީ "ފަސޭހަ ބިރުގަންނަ އަދި ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ކަރުނަ އަޅަން ފަސޭހަ" މީހެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ. އޭނާގެ މައިންބަފައިން އާންމުކޮށް ދަރިންގެ ދުވަހުން ދުވަހަށް ތަރުބިއްޔަތު ކުރުމުން ދުރުކޮށްފައި ވަނީ، އެ ޒަމާނުގެ އާރިސްޓޮކްރެޓިކް އާއިލާތަކުގައި އާންމު ގޮތެއްގައި ކަމަށް ވެސް ވިދާޅުވި އެވެ. އެތައް އަހަރެއް ވަންދެން ދެމިގެން ދިޔަ ސްޓަޓަރެއް އޭނާގެ ކިބައިގައި ހުއްޓެވެ. ޠަބީޢީ ގޮތުން ކަނާތު އަތުން ލިޔަން އުޅުނު ނަމަވެސް، އޭރު އާންމުކޮށް އުޅުނު ގޮތަށް، ކަނާތު އަތުން ލިޔަން މަޖުބޫރުވިއެވެ. އޭނާގެ ބަނޑުގައި ދިގުދެމިގެންދާ މައްސަލަތަކުގެ އިތުރުން ކަކުލުގައި ޓަކި ޖެހުމުން ވެސް ތަދުވާ ކަރެކްޓިވް ސްޕްލިންޓް ޖަހަން މަޖުބޫރުވި އެވެ.

ރާނީ ވިކްޓޯރިއާ 22 ޖެނުއަރީ ގައި 1901 އަވަހާރަވެ، އެކަމަނާގެ ފަހަތުން ޕްރިންސް އޮފް ވޭލްސް ހުންނެވީ އެޑްވާޑް ހަތްވަނަ ރަސްގެފާނެވެ. ޕްރިންސް އަލްބަޓް ތަޚުތަށް އިށީނދެވަޑައިގަތީ އޭނާގެ ބައްޕަ އާއި ދޮށީ ބޭބެއަށް ފަހު ތިން ވަނަ މަގާމަށެވެ.

އަސްކަރީ ކެރިއަރާއި ތަޢުލީމު

1909 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން އަލްބަރޓް ކިޔަވަމުން ދިޔައީ އޮސްބޯންގެ ރޯޔަލް ނޭވަލް ކޮލެޖުގައި ނޭވަލް ކެޑޭޓެއްގެ ގޮތުގައެވެ. 1911 ވަނަ އަހަރު ފައިނަލް އިމްތިހާނުގައި ކްލާހުގެ އެންމެ ފުލުގައި ދިޔަ ނަމަވެސް މިހެން ކަންތައް ކުރި ނަމަވެސް އޭނާ ކުރިއަށް ދިޔައީ ޑާޓްމައުތުގެ ރޯޔަލް ނޭވަލް ކޮލެޖަށެވެ. 1910 ވަނަ އަހަރު އޭނާގެ ކާފަ އެޑްވާޑް ހަތްވަނަ އަވަހާރަވުމުން އޭނާގެ ބައްޕަ ޖޯޖް ފަސްވަނަ ރަސްގެފާނަށް ވެވަޑައިގެންނެވިއެވެ.

އަލްބަރޓް 1913 ވަނަ އަހަރުގެ ފުރަތަމަ ހަ މަސް ދުވަސް ހޭދަކުރެއްވީ ވެސްޓް އިންޑީސް އާއި ކެނެޑާގެ އިރުމަތީ އައްސޭރީގައި އޮންނަ ތަމްރީނު ބޯޓު އެޗްއެމްއެސް ކަމްބަރލޭންޑްގައެވެ. އެޗްއެމްއެސް ކޮލިންގްވުޑްގައި 15 ސެޕްޓެމްބަރު 1913 ގައި މީޑްޝިޕްމަންއެއްގެ ގޮތުގައި ރޭޓް ކުރެވުނު އިރު، މެޑިޓެރޭނިއަން ކަނޑުގައި ތިން މަސް ދުވަހު ހޭދަކުރި ނަމަވެސް ދުވަހަކުވެސް ކަނޑުގެ ބަލިމަޑުކަމުން އަރައިގަނެފައެއް ނުވެއެވެ. ފުރަތަމަ ބޮޑު ހަނގުރާމަ ފެށުނުތާ ތިން ހަފްތާ ފަހުން އޭނާ މެޑިކަލީ ބޯޓުން އެބަރޑީން އަށް ގެންދިޔައިރު، އެތަނުން އޭނާގެ އެޕެންޑިކްސް ނަގާފައިވަނީ ސަރ ޖޯން މާނޮކް އެވެ. ހަނގުރާމައިގެ ބޮޑު ކަނޑުގެ ހަނގުރާމައިގައި ޖުޓްލޭންޑް ހަނގުރާމައިގައި (31 މެއި – 1 ޖޫން 1916) ކޮލިންގްވުޑްގައި ޓަރެޓް އޮފިސަރެއްގެ ގޮތުގައި އޭނާ ކުރި އަމަލުތަކުގެ ސަބަބުން ޑިސްޕެޗްތަކުގައި އޭނާގެ ނަން ފާހަގަކުރެވުނެވެ. އޭނާއަށް އިތުރު ހަނގުރާމައެއް ނުފެނުނީ، ބޮޑު ތަނުން 1917 ވަނަ އަހަރުގެ ނޮވެމްބަރު މަހު އޮޕަރޭޝަނެއް ކުރި ޑިއުޑެނަލް އަލްސަރެއްގެ ސަބަބުން ސިއްހީ ހާލަތު ގޯސްވުމުންނެވެ.

1918 ވަނަ އަހަރުގެ ފެބްރުއަރީ މަހު އަލްބަރޓް ކްރެންވެލްގައި ހުންނަ ރޯޔަލް ނޭވަލް އެއާ ސާވިސްގެ ތަމްރީނު ތަމްރީނުގެ އޮފިސަރ އިން ޗާޖް އޮފް ބޯއީސްގެ މަގާމަށް އައްޔަން ކުރެއްވިއެވެ. ރޯޔަލް އެއާފޯސް އުފެދުމާއެކު އަލްބަޓް ރޯޔަލް ނޭވީން ރޯޔަލް އެއާފޯސްއަށް ބަދަލުވި އެވެ. 1918 ވަނަ އަހަރުގެ އޮގަސްޓް މަހުގެ ނިޔަލަށް ކްރެންވެލްގައި ހުންނަ ބޯއީސް ވިންގްގެ އޮފިސަރ ކޮމާންޑިންގ ނަމްބަރ 4 ސްކޮޑްރަންގެ މަގާމު އަދާކުރެއްވުމަށްފަހު، ސެއިންޓް ލިއޮނާޑްސް އޮން ސީގައި އަދި އޭގެ ފަހުން ޝޯންކްލިފްގައި އާރްއޭއެފްގެ ކެޑޭޓް ބްރިގޭޑްގެ ސްޓާފުންގެ ޑިއުޓީއަށް ރިޕޯޓް ކުރެއްވިއެވެ. ދެ ހަފްތާގެ ތަމްރީނު ފުރިހަމަ ކުރައްވައި ކެޑޭޓް ވިންގްގައި ސްކޮޑްރަންއެއްގެ ކޮމާންޑް ހޯއްދެވި އެވެ. އޭނާ އަކީ އިނގިރޭސި ޝާހީ އާއިލާގެ ފުރަތަމަ މެންބަރެއްގެ ގޮތުގައި ފުރިހަމަ ޤާބިލު ޕައިލެޓެއްގެ ގޮތުގައި ސެޓްފިކެޓް ލިބުނު މީހެކެވެ.

އަލްބަރޓް ބޭނުންވީ ހަނގުރާމަ ކުރިއަށްދާއިރު ބައްރުގައި ޚިދުމަތް ކުރައްވަން ކަމަށާއި، ފްރާންސްގައި ޖެނެރަލް ޓްރެންޗާޑްގެ ސްޓާފުންގެ މަގާމަކަށް ވަޑައިގަތުމުން މަރުހަބާ ކިޔާ ކަމަށެވެ. 23 އޮކްޓޯބަރުގައި ޗެނަލް ހުރަސްކޮށް އޮޓިގްނީއަށް ފުރައިގެން ދިޔައެވެ. ހަނގުރާމައިގެ ފަހު ހަފްތާތަކުގައި އޭނާ ވަނީ ފްރާންސްގެ ނޭންސީގައި ހުންނަ ސިފައިންގެ މިނިވަން ވައިގެ ސިފައިންގެ މައި މަރުކަޒުގައި ސްޓާފުންގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތް ކުރައްވާފައެވެ. 1918 ވަނަ އަހަރުގެ ނޮވެމްބަރު މަހު މިނިވަން ވައިގެ ސިފައިން އުވާލުމާ ގުޅިގެން، އަނބުރާ އިނގިރޭސިވިލާތަށް ޕޯސްޓް ކުރެވެންދެން، ރާފްގެ ސްޓާފް އޮފިސަރެއްގެ ގޮތުގައި ދެ މަސް ދުވަހު އެ ބައްރުގައި ހުންނެވި އެވެ. ބެލްޖިއަމްގެ ރަސްގެފާނު އަލްބަރޓް އަލްމަރުޙޫމް 22 ނޮވެމްބަރުގައި ކާމިޔާބުކަމާއެކު ބްރަސެލްސްއަށް އަލުން ވަދެވަޑައިގަތުމުގައި އޭނާއާއެކު ވަޑައިގެންނެވިއެވެ. ޕްރިންސް ވަނީ 31 ޖުލައި 1919 ގައި ރާއްޖޭގެ ވައިގެ ޕައިލެޓެއްގެ ގޮތުގައި ޝަރުތު ހަމަވެ، ޖެހިގެން އައި ދުވަހު ސްކޮޑްރަން ލީޑަރުގެ މަގާމަށް ޕްރޮމޯޓްވެވަޑައިގެންފަ އެވެ.

1919 ވަނަ އަހަރުގެ އޮކްޓޯބަރު މަހު އަލްބަރޓް ކެމްބްރިޖްގެ ޓްރިނިޓީ ކޮލެޖުގައި ކިޔަވަމުން ދިޔައިރު، ތާރީޚާއި އިޤްތިޞާދާއި ސިވިކްސް ކިޔަވައިގެން އަހަރެއްހާ ދުވަސް ހޭދަކުރެއްވިއިރު، ތާރީޚް ޢިލްމުވެރިޔާ އާރް. 4 ޖޫން 1920 ގައި އޭނާގެ ބައްޕަ އޭނާ އުފެއްދެވީ ޑޫކް އޮފް ޔޯކް، އާލް އޮފް އިންވަރނެސް، އަދި ބެރަން ކިލާނީ އެވެ. އޭނާ އިތުރު ޝާހީ ވާޖިބުތައް އަދާކުރަން ފެށިއެވެ. ބައްޕަ ތަމްސީލު ކުރައްވައި ކޮލުގެ މައިންތަކާއި ފެކްޓްރީތަކާއި ރޭލްޔާޑްތައް ދަތުރުކުރެއްވި އެވެ. މިފަދަ ޒިޔާރަތްތަކުގެ ތެރެއިން އޭނާއަށް ލިބުނީ "އިންޑަސްޓްރިއަލް ޕްރިންސް" ގެ ލަޤަބެވެ. އޭނާގެ ވާހަކަ ދެއްކުމާއި، އެކަމާ ގުޅިގެން އޭނާގެ ލަދުވެތިކަމާއި، ލަދުވެތިވުމުގެ ނަޒަރިއްޔާތާއި، އާންމު ތަންތަނުގައި އޭނާގެ ދޮށީ ބޭބެ އެޑްވާޑްއަށްވުރެ އިތުބާރު ކުޑަތަން ފެނުނެވެ. ނަމަވެސް އޭނާއަކީ ޖިސްމާނީ ގޮތުން ހަރަކާތްތެރިވެ ޓެނިސް ކުޅުން ވަރަށް ކަމުދާ މީހެކެވެ. އޭނާ 1926 ވަނަ އަހަރު ވިމްބަލްޑަންގައި ފިރިހެން ޑަބަލްސްގައި ލޫއީ ގްރޭގްއާ އެކު ކުޅުނުއިރު، ފުރަތަމަ ބުރުގައި ވަނީ ބަލިވެފަ އެވެ. މަސައްކަތުގެ ހާލަތަށް ޝައުގުވެރިކަން އުފެދި، އިންޑަސްޓްރިއަލް ވެލްފެއާ ސޮސައިޓީގެ ރައީސްކަން ވެސް ކުރެއްވި އެވެ. އޭނާ 1921 އާއި 1939 އާ ދެމެދު ފިރިހެން ކުދިންނަށް އަހަރަކު އެއްފަހަރު ބާއްވާ ސަމަރ ކޭމްޕްތަކުގައި ތަފާތު އިޖުތިމާއީ ފަންތީގެ ފިރިހެން ކުދިން އެއްތަނަކަށް ގެނެސްދިނެވެ.

ކައިވެނި

ޝާހީ އާއިލާއާ އެކު ޝާހީ އާއިލާއާ ކައިވެނި ކުރާނެ ކަމަށް ބެލެވުނު ދުވަސްވަރެއްގައި، އަލްބަރޓް އަށް ކުރިއަށް އޮތް އަނބިމީހާ ހޮވުމުގައި ވަރަށް ބޮޑު މިނިވަންކަމެއް ލިބުމަކީ އާދަޔާ ހިލާފު ކަމެކެވެ. މިހާރުވެސް ކައިވެނިކޮށްގެން އުޅޭ އޮސްޓްރޭލިއާގެ ސޯޝަލައިޓް ލޭޑީ ލޯގްބޮރޯއާ މެދު އުފެދުނު ލޯބި ނިމުމަކަށް އައީ 1920 ވަނަ އަހަރުގެ އޭޕްރީލް މަހު ޔޯކްގެ ޑައުކްޑަމްގެ ވައުދާއެކު ރަސްގެފާނު އަލްބަރޓް އޭނާ ފެނުމުން ހުއްޓާލުމަށް ވިސްނައިދިނުމުންނެވެ. އެ އަހަރު ކުޑައިރުއްސުރެ ފުރަތަމަ ފަހަރަށް އޭނާ ބައްދަލުވީ ސްޓްރެތްމޯރުގެ އާލް އަދި ކައުންޓެސްގެ އެންމެ ހަގު އަންހެން ދަރިފުޅު ލޭޑީ އެލިޒަބަތު ބޯވްސް-ލިއޮން އެވެ. އޭނާ އަޒުމް ކަނޑައެޅީ އޭނައާއި ކައިވެނި ކުރުމަށެވެ. އެލިޒަބަތު އޭނާގެ ހުށަހެޅުމަށް ދެ ފަހަރެއްގެ މަތިން ދެކޮޅު ހެދި ކަމަށް ރިޕޯޓްތައް ބުނާއިރު، ޝާހީ އާއިލާގެ މެންބަރަކަށް ވުމަށް ކުރަންޖެހޭ ގުރުބާނީތައް ކުރަން ފަސްޖެހުނީ ކަމަށް ރިޕޯޓްތައް ބުނެ އެވެ. ލޭޑީ ސްޓްރެތްމޯރގެ ބަހުން ބުނާނަމަ، އަލްބަރޓް "މެޑް ނުވަތަ މާރޑް" ވާނީ އޭނާ އިޚްތިޔާރު ކުރާ އަންހެނުންނެވެ. ދިގުދެމިގެންދާ ކޯޓްޝިޕަކަށްފަހު އެލިޒަބަތު އޭނާއާ ކައިވެނި ކުރަން އެއްބަސްވިއެވެ.

އަލްބަރޓް އާއި އެލިޒަބަތު ކައިވެނި ކުރެއްވީ 26 އޭޕްރީލް 1923 ގައި ވެސްޓްމިންސްޓަރ އެބީގައެވެ. އަލްބަރޓް ޝާހީ އުފަން ނޫން މީހަކާ ކައިވެނި ކުރުމަކީ ޒަމާނީ ކުރުމުގެ އިޝާރާތެއްގެ ގޮތުގައި ބެލެވުނެވެ. އަލަށް އުފެދުނު އިނގިރޭސި ބްރޯޑްކާސްޓިން ކޮމްޕެނީން އެ އިވެންޓް ރެކޯޑްކޮށް ރޭޑިއޯއިން ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރަން ބޭނުންވި ނަމަވެސް އެބީ ޗެޕްޓަރުން އެ ޚިޔާލު ވީޓޯ ކުރި ނަމަވެސް (ޑީން ހަރބަޓް އެޑްވާޑް ރައިލް ތާއީދު ކުރި ނަމަވެސް) އެވެ.

ޑިސެމްބަރު 1924 އިން އޭޕްރީލް 1925 އަށް ޑޫކް އާއި ޑަޗެސް ކެންޔާ، ޔޫގަންޑާ އަދި ސޫދާނަށް ދަތުރުކޮށް ސުއޭޒް ކެނަލް އާއި އޭޑެން މެދުވެރިކޮށް ދަތުރުކުރި އެވެ. އެ ދަތުރުގައި ދެމީހުން ވެސް ދިޔައީ ބޮޑެތި ކުޅިވަރު ޝިކާރަކުރުމަށެވެ.

އޭނާގެ ވާހަކަ ދެއްކުމުގެ ސަބަބުން އަލްބަރޓް ބިރުގަތީ އާންމުކޮށް ވާހަކަ ދެއްކުމަށެވެ. 31 އޮކްޓޯބަރ 1925 ގައި ވެމްބްލީގައި ބޭއްވި ބްރިޓިޝް އެމްޕަޔަރ އެގްޒިބިޝަންގައި އޭނާ އާއި އޭނާގެ އަޑުއަހާ މީހުންނަށް ވެސް ކުރިމަތިވި އުނދަގުލަކަށް ދެއްވި ނިންމުމުގެ ތަޤްރީރަށްފަހު، އޮސްޓްރޭލިއާއަށް އުފަން ސްޕީޗް ތެރަޕިސްޓެއް ކަމަށްވާ ލިއޮނަލް ލޯގް ފެންނަން ފެށިއެވެ. ޑޫކް އާއި ލޯގް ނޭވާލާ ކަސްރަތުތައް ޕްރެކްޓިސް ކުރިއިރު، ޑަޗެސް އޭނާއާއެކު ކެތްތެރިކަމާއެކު ރިހާސް ކުރިއެވެ. އޭގެ ފަހުން ފަސްޖެހުމެއް ކުޑަކޮށް ވާހަކަ ދައްކަން ފަށައިފިއެވެ. ޑެލިވަރީ ރަނގަޅުވުމާއެކު އަލްބަޓް ވަނީ 1927 ވަނަ އަހަރު އަނބިކަނބަލުންނާއެކު އެ ސަރަހައްދުގެ ދަތުރެއްގައި އޮސްޓްރޭލިއާގެ ކެންބަރާގައި އާ ޕާލަމެންޓް ހައުސް ހުޅުވާފައެވެ ކަޅު ނަސްލުގެ މީހަކު ކަމަށްވާ ބާޓްރަންޑް ކްލާކް އާއި ޕާޓްނަރޝިޕް ހެދިއިރު، އެއީ އޭރު އާދަޔާ ހިލާފު އަދި ނަސްލުތަކުގެ މެދުގައި ހަމަހަމަކަން ދައްކާލުމުގެ ގޮތުގައި ލޯކަލް ގޮތުން ނަގާ ކަމެކެވެ.

ޑޫކް އާއި ޑަޗެސް އަށް ދެ ދަރިން ލިބުނެވެ: 1926 ވަނަ އަހަރު އުފަންވި އެލިޒަބަތު (ކުރިއަށް އޮތް އެލިޒަބަތު ދެވަނަ، އާއިލާއިން "ލިލިބެޓް" އޭ ކިޔާ) އާއި 1930 ވަނަ އަހަރު އުފަން މާގަރެޓް އެވެ ޝާހީ ގަނޑުވަރުތަކުގެ ތެރެއިން ގަނޑުވަރެއްގެ ބަދަލުގައި 145 ޕިކާޑިލީގައެވެ. 1931 ވަނަ އަހަރު ކެނެޑާގެ ބޮޑުވަޒީރު އާރް.ބީ.ބެނެޓް ކެނެޑާގެ ގަވަރުނަރ ޖެނެރަލްގެ މަގާމަށް އަލްބަރޓް ބެލިއިރު، މިއީ ޖޯޖް ފަސްވަނަ ރަސްގެފާނު ޑޮމިނިއަން އެފެއާޒްގެ ސެކްރެޓަރީ އޮފް ސްޓޭޓް ޖޭ.

މަރު

ހަނގުރާމައިގެ ސްޓްރެސްގެ ސަބަބުން ޖޯޖްގެ ސިއްހަތަށް ގެއްލުން ލިބި، ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރުމުން އިތުރަށް ގޯސްވެ، އޭގެ ފަހުން ފުއްޕާމޭގެ ކެންސަރު ޖެހުމުގެ އިތުރުން އާޓިރިއޯސްކްލޮރޯސިސް އާއި ބިއުއާޖަރސް ޑިޒީޒް ވެސް ހިމެނެ އެވެ. އޮސްޓްރޭލިއާ އާއި ނިއުޒީލެންޑަށް ރާވާފައިވާ ދަތުރެއް ފަސްކުރީ ޖޯޖްގެ ކަނާތު ފައިގައި އާޓިރިއަލް ބްލޮކޭޖް ވުމުން ފައި ގެއްލުމުގެ ބިރު އޮތް ކަމަށާއި 1949 ވަނަ އަހަރުގެ މާޗް މަހު ކަނާތު ލަމްބާ ސިމްޕެތެކްޓޮމީ އިން ފަރުވާ ދިނުމުންނެވެ ބައްޕަގެ ސިއްހަތު ގޯސްވަމުން ދިޔަ ވަރަކަށް އިތުރު ޝާހީ ވާޖިބުތަކެއް އަދާކުރުމަށެވެ. ލަސްވި ދަތުރު އަލުން އިންތިޒާމުކޮށް، ރަސްގެފާނާއި ރާނީގެ ބަދަލުގައި ޕްރިންސެސް އެލިޒަބަތު އާއި އޭނާގެ ފިރިމީހާ، އެޑިންބާރގްގެ ޑޫކް ފިލިޕް ވަނީ ބައިވެރިވެފައެވެ.

ޖޯޖް ރަނގަޅުވެ 1951 ވަނަ އަހަރުގެ މެއި މަހު ފެސްޓިވަލް އޮފް ބްރިޓަން ހުޅުވި ނަމަވެސް، ޖެހިގެން އައި ދުވަހުގެ މެންދުރު ފަހު ރަސްމީ ދަތުރަކަށް ނޯވޭގެ ހާކޮން ހަތްވަނަ އައި ނަމަވެސް، ކުރިއަށް އޮތް ހަތަރު ހަފްތާއަށް އަވަސް އަދި ފުރިހަމަ އަރާމު ބޭނުންވާނެ ކަމަށް ޖޫން މަހުގެ 4 ވަނަ ދުވަހު އިއުލާން ކުރެވުނެވެ . 23 ސެޕްޓެމްބަރ 1951 ގައި ކްލެމެންޓް ޕްރައިސް ތޯމަސް ކުރި ސާޖިކަލް އޮޕަރޭޝަނެއްގައި އޭނާގެ ކަނާތު ފުއްޕާމޭ ނަގާފައިވަނީ މެލިގްނަންޓް ޓިއުމަރެއް ފެނުމުންނެވެ. 1951 ވަނަ އަހަރުގެ އޮކްޓޯބަރު މަހު އެލިޒަބަތު އާއި ފިލިޕް ކެނެޑާއަށް މަހެއްހާ ދުވަހުގެ ދަތުރަކަށް ދިޔައެވެ؛ ޖޯޖްގެ ބަލިމަޑުކަމުގެ ސަބަބުން އެ ދަތުރު ހަފްތާއެއްހާ ދުވަހު ލަސްވެފައި އޮތެވެ. ނޮވެމްބަރު މަހު ބޭއްވި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ސްޓޭޓް އޮޕަނިންގައި ލޯޑް ޗާންސެލާ ލޯޑް ސިމަންޑްސް ވަނީ ތަޚުތުގައި ހުރެ ރަސްގެފާނުގެ ތަގުރީރު ކިޔައިދެއްވާފަ އެވެ. 1951 ވަނަ އަހަރުގެ ރަސްގެފާނުގެ ކްރިސްމަސް ބްރޯޑްކާސްޓް ބައިތަކަކަށް ބަހާލައިގެން ރެކޯޑްކޮށް، އޭގެ ފަހުން އެކުގައި އެޑިޓްކޮށްފައިވެ އެވެ.

31 ޖެނުއަރީ 1952 ގައި ގާތް މީހުންގެ ލަފާ ލިބުނު ނަމަވެސް ޖޯޖް ލަންޑަން އެއާޕޯޓަށް ދިޔައީ ކެންޔާ މެދުވެރިކޮށް އޮސްޓްރޭލިއާއަށް ކުރި ދަތުރުގައި އެލިޒަބަތު އާއި ފިލިޕް ފުރައިގެން ދިއުމަށެވެ. އެއީ އޭނާ އެންމެ ފަހުން އާންމުކޮށް ހާޒިރުވި ދުވަހެވެ. އޭގެ ހަ ދުވަސް ފަހުން ފެބްރުއަރީ މަހުގެ 6 ވަނަ ދުވަހުގެ ހެނދުނު ޖީއެމްޓީ 07:30 ހާއިރު ނޯފޯކްގެ ސެންޑްރިންހަމް ހައުސްގައި އެނދުގައި އޮއްވާ މަރުވެފައި އޮއްވާ ފެނިފައިވެ އެވެ. އުމުރުން 56 އަހަރުގައި ކޮރޮނަރީ ތްރޮމްބޮސިސް ޖެހިގެން ރޭގަނޑު މަރުވެފައިވާއިރު، އޭނާގެ އަންހެން ދަރިފުޅު ކެންޔާއިން އެނބުރި އިނގިރޭސިވިލާތަށް ފުރައިގެން ދިޔައީ ރާނީ އެލިޒަބަތު ދެވަނަގެ ގޮތުގައެވެ.

9 ފެބްރުއަރީ އިން ފެށިގެން ޖޯޖްގެ ސަންދޯއް ސެންޑްރިންގަމްގެ ސެއިންޓް މެރީ މެގްޑެލީން ޗާޗުގައި އަރާމުކޮށްލުމަށްފަހު 11 ފެބްރުއަރީން ފެށިގެން ވެސްޓްމިންސްޓަރ ހޯލްގައި ސްޓޭޓްގައި އޮށޯތެވެ. އޭނާގެ ޖަނާޒާ އޮތީ 15 ވަނަ ދުވަހު ވިންޑްސަރ ކަސްޓަލްގެ ސެއިންޓް ޖޯޖް ޗެޕަލްގައެވެ. ފުރަތަމަ ވަޅުލެވިފައިވަނީ ރޯޔަލް ވޯލްޓްގައި 26 މާރޗް 1969 ގައި ސެއިންޓް ޖޯޖްގެ ތެރޭގައި ހުންނަ ކިންގް ޖޯޖް ހަވަނަ މެމޯރިއަލް ޗެޕަލްއަށް ބަދަލުވުމާ ހަމައަށެވެ އެ އަހަރު ދެމީހުން ވެސް މަރުވި އޭނާގެ ދޮށީ އަންހެން ދަރިފުޅު ޕްރިންސެސް މާގަރެޓްގެ އަޅިގަނޑު އޭނާއާ އެކު ހުރި ޗެޕަލްގައި ވަޅުލާފައިވެ އެވެ. 2022 ވަނަ އަހަރު ރާނީ އެލިޒަބަތު ދެވަނަ އާއި އޭނާގެ ފިރިމީހާ ޕްރިންސް ފިލިޕްގެ ހަށިގަނޑު ވެސް ޗެޕަލްގައި ވަޅުލާފައިވެ އެވެ.

ރެފަރެންސްތައް