ގާނާ
| Republic of Ghana |
||||
|---|---|---|---|---|
|
||||
| Motto: "Freedom and Justice" | ||||
| Anthem: God Bless Our Homeland Ghana[1] | ||||
 |
||||
| Capital and largest city | Accra 5°33′N 0°15′W / 5.550°N 0.250°W | |||
| Official languages | English | |||
| Demonym | Ghanaian | |||
| Government | Constitutional democracy | |||
| - | President | John Atta Mills | ||
| - | Vice-President | John Dramani Mahama | ||
| - | Speaker of Parliament | Joyce Bamford-Addo | ||
| - | Chief Justice | Georgina Theodora Wood | ||
| Independence from the United Kingdom | ||||
| - | Declared | 6 March 1957 | ||
| - | Republic | 1 July 1960 | ||
| - | Current Constitution | 28 April 1992 | ||
| Area | ||||
| - | Total | 238,535 km2 (81st) 92,098 sq mi |
||
| - | Water (%) | 3.5 | ||
| Population | ||||
| - | 2009 estimate | 23,837,000[2] (48th) | ||
| - | Density | 99.9/km2 (103rd) 258.8/sq mi |
||
| GDP (PPP) | 2008 estimate | |||
| - | Total | $34.214 billion[3] | ||
| - | Per capita | $1,518[3] | ||
| GDP (nominal) | 2008 estimate | |||
| - | Total | $17.75 billion[3] | ||
| - | Per capita | $900[3] | ||
| HDI (2007) |  0.553Error: Invalid HDI value · 136th |
|||
| ކަރަންސީ | Ghanaian cedi (GHS) | |||
| Time zone | GMT (UTC0) | |||
| - | Summer (DST) | GMT (UTC0) | ||
| ޑްރައިވްސް | right | |||
| Calling code | 233 | |||
| އިންޓަރނެޓް ޓީއެލްޑީ | .gh | |||
ރިޕަބްލިކް އޮފް ގާނާއަކީ ހުޅަނގު އެފްރިކާއަށް ނިސްބަތްވާ ޤައުމެކެވެ.
އަވަސް ކަޅިއަކުން ބަލައިލުމެއް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ގާނާގެ ރަސްމީ ބަހަކީ އިނގިރޭސި ބަހެވެ. އިނގިރޭސި ބަހުން ގާނާ މީހުންނަށް ކިޔަނީ ގާނާއިިއަންސްއެވެ. ޤައުމުގެ އެންމެ ބޮޑު ޝަހަރަކީ އަކްރާއެވެ. ގާނާގެ ވެރިރަށަކީ ވެސް އަކްރާއެވެ. ގާނާ އަކީ ދުސްތޫރީ ޑިމޮކްރަސީއެކެވެ. ޤައުމުގެ އާބާދީއަކީ 23 މިލިއަނެވެ. އެހެންކަމުން މިއީ ދުނިޔޭގައި 48 ވަނައަށް އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ޤައުމެވެ. ބިމުގެ ބޮޑުމިނަކީ 0.2 މިލިއަން އަކަކިލޯމީޓަރެވެ. ދުއްވާއެއްޗެހި ދުއްވަނީ ކަނާތްފަރާތުންނެވެ. އިންޓަނެޓް ކޯޑަކީ gh. އެވެ. ކޯލިން ކޯޑަކީ +233 އެވެ. ފައިސާގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރަނީ ގާނާާއިއަން ސޭދީއެވެ.
ނަން[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
“ގާނާ” ގެ މާނައަކީ ހަނގުރާމަވެރި ރަސްގެފާނެވެ. މިއީ ހުޅަނގު އެފްރިކާގެ މެދުޒަމާނުގެ ރަސްރަސްކަލުންނަށް ނިސްބަތްކުރެވޭ ލަޤަބެއް ވެސް މެއެވެ.
ޖުޣުރާފީ[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ގާނާގެ ހުޅަނގުގައި އޮތީ އައިވަރީ ކޯސްޓެވެ. އުތުރުގައި އޮތީ ބުރުކިނާ ފާސޯއެވެ. އިރުމަތީގައި އޮތީ ޓޯގޯއެވެ. ދެކުނުގައި އޮތީ ގަލްފް އޮފް ގީނިއާއެވެ.
ތާރީޚު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
މިއަދު ގާނާގައި ދިރިއުޅެމުންދާ މީހުންނަކީ އެންމެ ފުރަތަމަ ގާނާގައި ވަޒަންވެރިވި މީހުންކަން އެނގޭނެ އެއްވެސް ގޮތެއް ނެތް ކަމަށް ގާނާގެ ތާރީޚު ދިރާސާ ކުރައްވާ ބޭފުޅުން ވިދާޅުވެއެވެ. ދޫދޫ މަތިން ކިޔެމުން އަންނަ ވާހަކަތަކަށް ބަލާއިރު ގާނާގެ މިހާރުގެ ތަންވެހީން އެ ސަރަޙައްދަށް އައިސްފައިވަނީ މީލާދީން 13 ވަނަ ޤަރުނު ހިސާބުގައެވެ. މިއަދުގެ ގާނާގެ ގޮތުގައި އޮތް ސަރަޙައްދަކީ އަޝަންތީ އެމްޕަޔަރއެވެ. މިއީ އިސްތިޢުމާރީީ ވެރިކަމުގެ ކުރީގައި ސަބް ސަހާރަން އެފްރިކާގައި އޮތް އެންމެ ވަރުގަދަ އެއް ވެރިކަމެވެ. ގާނާގެ ރަށްވެހީންގެ ތެރެއިން އަކާން ދަރިކޮޅުގެ މީހުން ދެކުނު ކޮޅަށް ދަތުރުކުރި ކުރުމުގައި ވަނީ އެތައް ޤައުމެއް އުފަންކޮށްފައެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ގްރޭޓް އަކާން އެމްޕަޔަރ އޮފް ދަ ބޯނޯ ހިމެނެއެވެ. މިއަދު މި ސަރަޙައްދު ވެސް އޮތީ ގާނާގެ ބައެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ދެކުނު މެދުތެރޭ ގާނާގެ ބޮޑުބައި އެކުވެގެން ދިޔައީ އަޝަންތީ އެމްޕަޔަރގެ ވެރިކަމުގައެވެ. އަޝަންތީންނަކީ އަކާން ދަރިކޮޅަށް ނިސްބަތްވާ ގޮތްޕެކެވެ. އ.ދ ގެ ސެކްރެޓަރީ ޖެނެރަލްކަން ކުރެއްވި ކޯފީ އަނާނަކީ ވެސް އަޝަންތީ ދަރިކޮޅަށް ނިސްބަތްވާ ބޭފުޅެކެވެ. އަޝަންތީ ދަރިކޮޅުގެ ވެރިކަމުގެ ރަން ދުވަސްވަރުގައި އެމީހުންގެ ލަޝްކަރުގައި 500000 އަށް ވުރެ ގިނަ ސިފައިން ތިބޭ ކަމުގައި ބުނެވެއެވެ. އަޝަންތީންގެ އާބާދީގެ ތެރެއިން ތިން ބައިކުޅަ އެއް ބައި މީހުންނަކީ އަޅުންނެވެ. ޕޯޗުގީޒުން ގާނާއަށް އައިސްފައިވަނީ 1371 ވަނަ އަހަރުގައެވެ. އެމީހުން އެންމެ ބޮޑު ސަމާލުކަމެއް ދިނީ ގާނާއިން ފެނުނު ރަނަށެވެ. ޕޯޗުގީޒު މީހުން އެންމެ ފުރަތަމަ ފައިބީއްސާލީ ފަންތޭ ދަރިކޮޅުގެ މީހުން ދިރިއުޅެމުން ގެންދިޔަ އައްސޭރިފަށުގެ ޝަހަރެއްގައެވެ. އެމީހުން އެތަނަށް އޮލްނިނީ (އަހަރެންގެ) މި ނަމުން ނަން ދިނެވެ. 1548 ގައި ޑަޗުން ޕޯޗުގީޒުންނާ ގުޅުނެވެ. އަދި ކޮމަންޑާ އާއި ކޮރުމަންސީގައި ކޮށި (ކިއްލާ) ބިނާ ކުރިއެވެ. ޔޫރަޕުގެ އެހެން މީހުން 17 ވަނަ ޤަރުނުގެ ތެރޭގައި މިހިސާބަށް އައެވެ. މި ގޮތުން ފާހަގަކުރެވެނީ އިނގިރޭސީންނާއި ސްވިޑަނުންނާއި ޑެންމާކީންނެވެ. މި ހިސާބަށް ލިބިފައިވާ ރަނުގެ މުއްސަނދިކަމާ ހެދި، މި ސަރަޙައްދަށް ރަން އައްސޭރި (ނުވަތަ ގޯލްޑް ކޯސްޓު) މި ނަމުން އިނގިރޭސީން ނަން ދިނެވެ.
ޑެމޮގްރަފިކްސް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ގާނާގައި ތަފާތު 100 އެތްނިކް ގްރޫޕެއްގެ މީހުން ދިރިއުޅެމުން ގެންދެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެފްރިކާގެ އެހެން ޤައުމުތަކާ ޚިލާފަށް ގާނާގައި މާބޮޑު އެތްނިކް ކޮންފްލިކްޓެއް ފެންނާކަށެއް ނެތެވެ. ގާނާގެ ކްރިސްޓިއަނުންނަކީ ޤައުމުގެ އާބާދީގެ 68.8% އެވެ. މުސްލިމުންނަކީ ޤައުމުގެ 15.9% އެވެ. ދެން ތިބީ ޓްރެޑީޝަނަލް އެފްރިކަން ބިލީފް ޤަބޫލުކުރާ 8.5% މީހުންނެވެ.
ސަގާފަތު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ގާނާގެ ސަގާފަތަކީ ޢަރަބި، ޔޫރަޕިއަން އަދި އެފްރިކާގެ ސަގާފަތްތަކުގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ސަގާފަތެކެވެ.
އިޤްތިޞާދު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ގާނާއަކީ ޤުދުރަތީ ވަސީލަތްތަކުން މުއްސަނދިކަން ލިބިފައިވާ ޤައުމެކެވެ. އެ ޤައުމުގެ ޖީ.ޑީ.ޕީ ޕަރކެޕިޓާ އަކީ 1518 ޑޮލަރެވެ.