ބެލަރޫސް
Рэспубліка Беларусь Республика Беларусь Respublika Belarus Republic of Belarus |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
Anthem: Мы, беларусы (Belarusian) My, Belarusy (transliteration) We Belarusians |
||||||
Capital and largest city | Minsk 53°55′N 27°33′E / 53.917°N 27.550°E | |||||
Official languages | Belarusian, Russian | |||||
Demonym | Belarusian | |||||
Government | Presidential republic | |||||
- | President | Alexander Lukashenko | ||||
- | Prime Minister | Mikhail Myasnikovich | ||||
Independence from the Soviet Union | ||||||
- | Declared | 27 July 1990 | ||||
- | Established | 25 August 1991 | ||||
- | Completed | 25 December 1991 | ||||
Area | ||||||
- | Total | 207,600 km2 (85th) 80,155 sq mi |
||||
- | Water (%) | negligible (2.830 km²)1 | ||||
Population | ||||||
- | 2009 estimate | 9,648,533[1] (86th) | ||||
- | 1999 census | 10,045,200 | ||||
- | Density | 46.7/km2 (142nd) 120.8/sq mi |
||||
GDP (PPP) | 2008 estimate | |||||
- | Total | $119.096 billion[2] (59th) | ||||
- | Per capita | $12,313[2] (67th) | ||||
GDP (nominal) | 2008 estimate | |||||
- | Total | $60.302 billion[2] (65th) | ||||
- | Per capita | $6,234[2] (74th) | ||||
Gini (2002) | 29.7 low |
|||||
HDI (2006) | ![]() Error: Invalid HDI value · 67th |
|||||
ކަރަންސީ | Belarusian ruble (BYR) | |||||
Time zone | EET (UTC+2) | |||||
- | Summer (DST) | EEST (UTC+3) | ||||
ޑްރައިވްސް | right | |||||
Calling code | 375 | |||||
އިންޓަރނެޓް ޓީއެލްޑީ | .by | |||||
1. | "FAO's Information System on Water and Agriculture". FAO. Retrieved 2008-04-04. |
ބެލަރޫސްއަކީ އިރުމަތީ ޔޫރަޕަށް ނިސްބަތްވާ ބިން ބަންދު ޤައުމެކެވެ.
އަވަސް ކަޅިއަކުން ބަލައިލުމެއް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ބެލަރޫސްގެ ރަސްމީ ބަހަކީ ބެލަރޫސިޔަން ބަހާއި ރޫސީ ބަހެވެ. އިނގިރޭސި ބަހުން މި ޤައުމުގެ މީހުންނަށް ކިޔަނީ ބެލަރޫސިޔަންސްއެވެ. ޤައުމުގެ އެންމެ ބޮޑު ޝަހަރަކީ މިންސްކެވެ. މި ޤައުމުގެ ވެރިރަށަކީ ވެސް މިއީއެވެ. މި ޤައުމަކީ ރިޔާސީ ޖުމްހޫރިއްޔާއެކެވެ. ޤައުމުގެ އާބާދީއަކީ 9 މިލިއަނެވެ. އެހެންކަމާއެކު، މިއީ ދުނިޔޭގައި 87 ވަނައަށް އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ޤައުމެވެ. ބިމުގެ ބޮޑުމިނަކީ 207600 އަކަކިލޯމީޓަރެވެ. ދުއްވާއެއްޗެހި ދުއްވަނީ ކަނާތްފަރާތުންނެވެ. އިންޓަނެޓް ކޯޑަކީ by. އެވެ. ކޯލިން ކޯޑަކީ +375 އެވެ. ފައިސާގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރަނީ ބެލަރޫސިޔަން ރޫބެލްއެވެ.
ނަން[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ބެލަރޫސްގެ ރަސްމީ ނަމަކީ ރިޕަބްލިކް އޮފް ބެލަރޫސްއެވެ. ބެލަރޫސް މި ބަސް ނެގިފައިވަނީ ވައިޓް ރޫސް މިބަހުންނެވެ.
ޖުޣުރާފީ[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ބެލަރޫސްގެ އުތުރުގައި އޮތީ ލިތުއޭނިޔާ އާއި ލެޓްވިޔާއެވެ. އުތުރާއި އިރުމަތީގައި އޮތީ ރަޝިޔާއެވެ. ދެކުނުގައި އޮތީ ޔުކްރެއިނެވެ. ހުޅަނގުގައި އޮތީ ޕޮލޭންޑެވެ. ބެލަރޫސްގެ 40% ވަނީ ޖަންގަލި ކުރެވިފައެވެ.
ތާރީޚު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
20 ވަނަ ޤަރުނާ ހަމަޔަށް އައި އިރުވެސް ބެލަރޫސްގެ މީހުންނަށް ވަނީ ތަފާތު ޕެހެޗާނެއް ލިބިގަތުމުން މަޙްރޫމްވެފައެވެ. މީގެ އެންމެ ބޮޑު ސަބަބަކީ މިއަދުގެ ބެލަރޫސްގެ ތާރީޚުގައި އެތަން، ނަސްލުގެ ގޮތުން ތަފާތު ޤައުމުތަކެއްގެ ދަށުގައި އޮތުމެވެ. މި ގޮތުން ޑަޗީ އޮފް ޕޮލަސްކާއި، ގްރޭންޑް ޑަޗީ އޮފް ލިތުއޭނިޔާ އާއި، ޕޮލިޝް- ލިތުއޭނިޔަން ކޮމަންވެލްތް ހިމެނެއެވެ. 1918 ވަނަ އަހަރުން 1919 ވަނަ އަހަރަށް ބެލަރޫސް އޮތީ ވަކި ޖުމްހޫރިއްޔާއެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މިއީ މާ ގިނަ ދުވަހުގެ ކަމަކަށް ނުވިއެވެ. ދެން ބެލަރޫސް ވެގެން ދިޔައީ ސޯވިއެޓް ޔޫނިއަންގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ދުސްތޫރީ ޖުމްހޫރިއްޔާއަކަށެވެ. ބައެލޯރަޝިޔަން ސޯވިއެޓް ސޯޝަލިސްޓް ރިޕަބްލިކްގެ ގޮތުގައެވެ. މިއަދުގެ ބެލަރޫސްގެ ބޯޑަރުތައް މިހާރު މިހިރަ ގޮތަށް ހަމަޖެހިގެން ދިޔައީ، 1939 ވަނަ އަހަރުގައެވެ. ބެލަރޫސްގެ އެތައް ބިމެއް އޭރު އަލުން ބެލަރޫސްއާ ގުޅިގެން ދިޔައެވެ. އެއީ ސެކަންޑް ޕޮލިޝް ރިޕަބްލިކްގެ ދަށުގައި ހުރި ބިންތަކުގެ ތެރެއިން ނަސްލުގެ ގޮތުން ބެލަރޫސް އަދި ރަޝިޔާއާ ގުޅޭ މީހުން ތިބި ބިންތަކެވެ. ބެލަރޫސްގެ ސަރަޙައްދާއި އެތަނުގެ ޤައުމުވަނީ ދެވަނަ ބޮޑު ހަނގުރާމައިގެ ތެރޭގައި ފުނޑުފުނޑުވެގެން ގޮސްފައެވެ. މި ހަނގުރާމައިގެ ތެރޭގައި ބެލަރޫސްގެ އާބާދީގެ ތެރެއިން ތިންބައި ކުޅަ އެއްބައި މީހުން ވަނީ ނެތިގެން ގޮސްފައެވެ. ސޯވިއެޓް ޔޫނިއަން އުވިގެން ދިއުމާއެކު، ބެލަރޫސްގެ ބަރުލަމާނުން އެ ޤައުމަކީ މުސްތަޤިއްލު ޤައުމެއް ކަމުގައި 27 ޖުލައި 1990 ގައި ހަމަޖެއްސިއެވެ. އަދި 25 އޯގަސްޓް 1991 ގައި އެ ޤައުމުގެ މިނިވަންކަން އިޢުލާާންކުރިއެވެ. 1994 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން އެ ޤައުމުގެ ރައީސްކަން ކުރައްވަމުން ގެންދަވަނީ އެލެގްޒެންޑަރ ލުކަޝެންކޯއެވެ. ލުކަޝެންކޯ ވަނީ އޭނާގެ ވެރިކަމުގައި ސޯވިއެޓް ޒަމާނުގެ ބައެއް ސިޔާސަތުތައް ހިންގަވަން ފަށްޓަވާފައެވެ. މި ގޮޮތުން އިޤްތިޞާދުގެ ބާރު އޮންނަ ފަރާތަކީ ދައުލަތް ކަމުގައި ހަމަޖެހިގެން ދިޔައެވެ. މިކަމަށް ހުޅަނގުގެ ޤައުމުތަކުން ދެކޮޅު ހެދި ކަމުގައި ވިޔަސް އެކަމަށް މާ ބޮޑު ފަރުވާލެއް ބަހައްޓާފައެއް ނުވެއެވެ. 2000 ވަނަ އަހަރު ރަޝިޔާ އާއި ބެލަރޫސް އިން ވަނީ މިހާރަށް ވުރެ ބޮޑަށް އެއްބާރުލުމުގެ ގޮތުން ޓްރީޓީއެއްގައި ސޮއިކޮށްފައެވެ. މީގައި ޔޫނިއަން ސްޓޭޓަކާ ދިމާއަށް ދަތުރުކޮށްފާނެއޭ ހީވާ ކަހަލަ މާއްދާތަކެއް ހިމެނިފައިވެއެވެ.
ޑެމޮގްރަފިކްސް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ބެލަރޫސްގެ އާބާދީގެ 80% މީހުންނަކީ ނޭޓިވް ރައްޔިތުންނެވެ. މީގެ އިތުރުން ވެސް ރަޝިޔާ، ޔުކްރެއިން، އަދި ޕޮލިޝް ނަސްލުގެ މީހުން ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް އުޅެއެވެ. 1995 ގައި އެ ޤައުމުގައި ނެގި ރިފަރެންޑަމަކަށް ފަހުގައި އެ ޤައުމުގެ ރަސްމީ ބަހުގެ ގޮތުގައި ދެ ބަސް ހަމަޖެހިގެން ދިޔައެވެ. އެއީ ބެލަރޫސިޔަން ބަހާއި ރޫސީ ބަހެވެ.
ސަގާފަތު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
އާދަކާދަ އާއި ސަގާފަތުގެ ގޮތުން ބަލާއިރުގައި ބެލަރޫސްއަކީ ރަޝިޔާއާ ހުރިހާ ގޮތަކުން ވެސް އެއް ސިފަތަކެއް ލިބިގެންވާ ޤައުމެކެވެ.
އިޤްތިޞާދު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން ބަލާއިރުގައި، އެންމެ ކުރީގައި އުޅޭ ޞިނާޢަތުތަކަކީ ދަނޑުވެރިކަމާއި، އުފެއްދުންތެރިކަމެވެ. އެ ޤައުމުގެ ޖީ.ޑީ.ޕީ ޕަރކެޕިޓާ އަކީ 12313 ޑޮލަރެވެ.