ނިއުޒިލޭންޑު
| New Zealand Aotearoa (Māori) |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Anthem: "God Defend New Zealand" "God Save the Queen"1 |
||||||
.svg) |
||||||
| Capital | Wellington 41°17′S 174°27′E / 41.283°S 174.450°E | |||||
| Largest city | Auckland2 | |||||
| Official languages | English (98%)3 Māori (4.2%)3 NZ Sign Language (0.6%)3 |
|||||
| Ethnic groups | 78% European/Other4 14.6% Māori4 9.2% Asian4 6.9% Pacific peoples4 |
|||||
| Demonym | New Zealander, Kiwi (colloquial) |
|||||
| Government | Parliamentary democracy and Constitutional monarchy | |||||
| - | Head of State | HM Queen Elizabeth II | ||||
| - | Governor-General | Sir Anand Satyanand | ||||
| - | Prime Minister | John Key | ||||
| - | Speaker | Dr Lockwood Smith | ||||
| - | Chief Justice | Dame Sian Elias | ||||
| Independence from the United Kingdom | ||||||
| - | 1st Parliament | 25 May 18545 | ||||
| - | Dominion | 26 September 19075 | ||||
| - | Statute of Westminster | 11 December 1931 (adopted 25 November 1947) | ||||
| - | Constitution Act 1986 | 13 December 1986 | ||||
| Area | ||||||
| - | Total | 268,021 km2 (74th) 103,483 sq mi |
||||
| - | Water (%) | 2.1 | ||||
| Population | ||||||
| - | 2023 estimate | 5,244,350[1] (123rd) | ||||
| - | 2006 census | 4,027,9476 | ||||
| - | Density | 16.1/km2 (201st) 41.6/sq mi |
||||
| GDP (PPP) | 2008 estimate | |||||
| - | Total | $115.809 billion[2] (60) | ||||
| - | Per capita | $27,083[2] (34) | ||||
| GDP (nominal) | 2008 estimate | |||||
| - | Total | $128.409 billion[2] (54) | ||||
| - | Per capita | $30,030[2] (28) | ||||
| Gini (1997) | 36.2 medium |
|||||
| HDI (2009) |  0.950[3]Error: Invalid HDI value · 20th |
|||||
| ކަރަންސީ | New Zealand dollar (NZD) | |||||
| Time zone | NZST7 (UTC+12) | |||||
| - | Summer (DST) | NZDT (UTC+13) | ||||
| (Sep to Apr) | ||||||
| ތާރީޚް ފޯމެޓް | dd/mm/yyyy | |||||
| ޑްރައިވްސް | left | |||||
| Calling code | +64 | |||||
| އިންޓަރނެޓް ޓީއެލްޑީ | .nz8 | |||||
| 1 "God Save the Queen" is officially a national anthem but is generally used only on regal and vice-regal occasions. [4][5] 2 Auckland is the largest urban area; Auckland City is the largest incorporated city. 3 Percentages add to more than 100% because some people speak more than one language. They exclude unusable responses and those who spoke no language (e.g. too young to talk).[6] 4 Percentages add to more than 100% because some people identify with more than one ethnic group.[7] 5 There is a multitude of dates that could be considered to mark independence (see Independence of New Zealand). 6 Number of people who usually live in New Zealand.[8] 7 The Chatham Islands have a separate time zone, 45 minutes ahead of the rest of New Zealand. 8 The territories of Niue, the Cook Islands and Tokelau have their own cctlds, .nu, .ck and .tk respectively. |
||||||
ނިއުޒިލޭންޑަކީ (އިނގިރޭސި: Aotearoa :Māori ،New Zealand) ޕެސިފިިކް ސަރަޙައްދަށް ނިސްބަތްވާ ޤައުމެކެވެ.
އަވަސް ކަޅިއަކުން ބަލައިލުމެއް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ނިއުޒިލޭންޑުގެ ރަސްމީ ބަހަކީ އިނގިރޭސި ބަހާއި މާއޮރީ ބަހާއި ނިއުޒިލޭންޑް ސައިން ލޭންގުއޭޖެވެ. އިނގިރޭސި ބަހުން މި ޤައުމުގެ މީހުންނަށް ކިޔަނީ ނިއުޒިލޭންޑަރސްއެވެ. ނުރަސްމީ ނަމެއްގެ ގޮތުގައި ކިވީސް ވެސް ކިޔައެވެ. ޤައުމުގެ އެންމެ ބޮޑު ޝަހަރަކީ އޯކްލޭންޑެވެ. މި ޤައުމުގެ ވެރިރަށަކީ ވެލިންޓަންއެވެ. ނިއުޒިލޭންޑަކީ ބަރުލަމާނީ ޑިމޮކްރަސީއެކެވެ. ދުސްތޫރީ ރަސްކަމެކެވެ. ޤައުމުގެ އާބާދީއަކީ 4 މިލިއަނެވެ. އެހެންކަމާއެކު، މިއީ ދުނިޔޭގައި 123 ވަނައަށް އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ޤައުމެވެ. ބިމުގެ ބޮޑުމިނަކީ 268021 އަކަކިލޯމީޓަރެވެ. ދުއްވާއެއްޗެހި ދުއްވަނީ ވާތްފަރާތުންނެވެ. އިންޓަނެޓް ކޯޑަކީ nz. އެވެ. ކޯލިން ކޯޑަކީ +64 އެވެ. ފައިސާގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރަނީ ނިއުޒިލޭންޑް ޑޮލަރެވެ.
ނަން[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ޔޫރަޕުގެ މީހުން ނިއުޒިލޭންޑަށް އައުމުގެ ކުރީގައި މާއޮރީ ބަހުން މުޅި މި ޤައުމަށް އެއްކޮށް ކިޔާ ނަމެއް އޮންނަ ކަމެއް އެނގިފައެއް ނުވެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ރަށްތަކަށް ވަކީން އެމީހުން ކިޔާ ނަންތަކެއް އޮތެވެ. މި ގޮތުން ނޯތު އައިލެންޑަށް، އެ ބަހުން ކިޔާ ނަމަކީ “ތެ އިކަ އަ މާއުއި” އެވެ. މީގެ މާނައަކީ (މާއުއީގެ މަހެވެ). އަދި ސައުތު އައިލެންޑަށް ކިޔާ ނަމަކީ “ތެ ވައި ޕައުނަމު” އެވެ. މީގެ ނަމަކީ ގްރީންސްޓޯންގެ ފެނެވެ. މީގެ އިތުރުން ވެސް ސައުތު އައިލެންޑަށް “ތެ ވަކަ އޮ އައޮރަކީ” އެވެ. 20 ވަނަ ޤަރުނާ ހަމަޔަށް ނޯތު އައިލެންޑަށް ކިޔަމުން އައި ނަމަކީ އައޮތެއަރޮއަ” އެވެ. މީގެ މާނައަކީ “ލޭންޑް އޮފް ލޯންގް ވައިޓް ކްލައުޑް” އެވެ. މިހާރު މާއޮރީ ބަހުން މުޅި ޤައުމަށް ވެސް ކިޔާ ނަމަކީ މިއީއެވެ. ކުރީން ޔޫރަޕު މީހުން މި ޤައުމަށް ކީ ނަމަކީ ނޮވާ ޒީލޭންޑިޔާއެވެ. ފަހުން މި ނަން އިނގިރޭސި ކުރުމަށް ފަހު ނިއުޒިލެންޑް މި ނަމަށް ބަދަލުކުރެވުނީއެވެ.
ޖުޣުރާފީ[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ނިއުޒިލޭންޑަކީ ޕެސިފިކްގެ ހުޅަނގު ދެކުނުގައި އޮތް ޖަޒީރާ ޤައުމެކެވެ. މި ޤައުމު އެކުލެވިގެންވަނީ ބޮޑު ދެ ބިމަކާއި ބައިވަރު ކުދި ރަށްތަކެއްގެ މައްޗަށެވެ. ބޮޑު ދެ ބިމަކީ ނޯތު އައިލެންޑާއި ސައުތު އައިލެންޑެވެ. ކުޑަރަށްތަކުގެ ތެރެއިން ފާހަގަކޮށްލެވެނީ ސްޓެވަރޓް އައިލެންޑް/ރަކިއުރާ އާއި ޗަތަމް އައިލެންޑްސްއެވެ. ރިއަލްމް އޮފް ނިއުޒިލޭންޑްގެ ތެރޭގައި ކުކް އައިލެންޑްސް އާއި ނީއު ވެސް ހިމެނެއެވެ. މިއީ ޒާތީ ވެރިކަމެއް ކުރާ ތަންތަނެވެ. މީގެ އިތުރުން ތޮކެލާއު އާއި ރޮސް ޑިޕެންޑެންސީ ވެސް ހިމެނެއެވެ. ރޮސް ޑިޕެންޑެންސީއަކީ އެންޓާޓިކާ ބައްރުގައި ނިއުޒިލޭންޑުން އެ ޤައުމުގެ ބައެއް ކަމުގައި ކްލެއިމްކުރާ ސަރަޙައްދެވެ.
ތާރީޚު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ނިއުޒިލޭންޑަކީ ދުނިޔޭގެ ރަށްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ފަހުން މީހުން ދިރިއުޅެން ފެށި ރަށްތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޖަޒީރާއެކެވެ. މިތަނުގައި މީހުން ވަޒަންވެރިވެފައިވާ ކަމަށް ބެލެވިފައިވަނީ މީލާދީން 13 ވަނަ ޤަރުނުގައެވެ. ނިއުުޒިލެންޑަށް އިނގިރޭސިންގެ ކިބައިން މިނިވަންކަން ލިބުނީ 25 މެއި 1854 ގައެވެ.
ޑެމޮގްރަފިކްސް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ނިއުޒިލޭންޑުގެ އާބާދީގެ 78% މީހުންނަކީ ޔޫރަޕުގެ ނަސްލަށް ނިސްބަތްވާ މީހުންނެވެ. ޔޫރަޕު ދަރިކޮޅުގެ ނިއުޒިލެންޑް މީހުންނަށް ކިޔާ ނަމަކީ “ޕާކޭހާ” އެވެ. މިއީ މާއޮރީ ބަހުން، މާއޮރީ މީހުން ނޫން މީހުންނަށް ކިޔާ އާއްމު ނަމެކެވެ. ޔޫރަޕު ދަރިކޮޅަށް ބަލާއިރުގައި ނިއުޒިލޭންޑުގައި ގިނަވާނީ ބްރިޓިޝް އަދި އައިރިޝް ދަރިކޮޅުގެ މީހުންނެވެ. 1987 ވަނަ އަހަރާ ހަމަޔަށް ނިއުޒިލޭންޑުގެ ހަމައެކަނި ރަސްމީ ބަހަކީ އިނގިރޭސި ބަހެވެ. އެހެން ނަމަވެސް 1987 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ނިއުޒިލޭންޑުގެ އަސްލު ރަށްވެހީންގެ ބަސްކަމުގައިވާ މާއޮރީ ބަހަކީ ނިއުޒިލޭންޑުގެ ރަސްމީ ބަހެއް ކަމުގައި ވަނީ ހަމަޖައްސާފައެވެ. ހަމަ އެހެންމެ 2006 ވަނަ އަހަރު ނިއުޒިލޭންޑުގެ އިޝާރީ ބަހަކީ ވެސް ރަސްމީ ބަހެއް ކަމުގައިވަނީ ހަމަޖައްސާފައެވެ. ރަސްމީ ދަރަޖަ ލިބިފައިނުވާ ބަސްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ އާއްމު ބަހަކީ ސަމޯއަން ބަހެވެ. މީގެ އިތުރުން ފަރަންސޭސި ބަހާއި ހިންދީ ބަހާއި ޔޫ ބަހާއި އުތުރު ޗައިނާ ބަސްވެސް ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ. ނިއުޒިލޭންޑުގައި ދިވެހި އާއިލާތައް ވެސް ދިރިއުޅެމުން ގެންދެއެވެ.
ސަގާފަތު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
މިއަދުގެ ނިއުޒިލެންޑްގެ ސަގާފަތަށް ބަލާއިރުގައި، އެންމެ ބޮޑު ނުފޫޒެއް އައިސްފައިވަނީ އިނގިރޭސި ސަގާފަތުންނެވެ. މީގެ އިތުރުން އެމެރިކަން އަދި އެ ޤައުމުގެ އަޞްލު ރަށްވެހީން ކަމުގައިވާ މާއޮރީ ދަރިކޮޅުގެ މީހުންގެ ސަގާފަތުގެ އަސަރު ވެސް މިއަދުގެ ނިއުޒިލޭންޑުގެ ސަގާފަތުގެ ތެރެއިން ފެނެއެވެ.
އިޤްތިޞާދު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ނިއުޒިލެންޑުގެ އިޤްތިޞާދަކީ މި ޒަމާނާ އެކަށޭނަ ގޮތުން ތަރައްޤީކުރެވިފައިވާ އިޤްތިޞާދެކެވެ. ނިއުޒިލޭންޑުގެ ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި ކުރެވޭ ގިނަ ސަރވޭތަކުގައި އެ ޤައުމުގެ ރައްޔިތުން ބުނަނީ އެމީހުންގެ ދިރިއުޅުމާ މެދު ވަރަށް ބޮޑަށް ހިތްހަމަ ޖެހޭކަމުގައެވެ. އެ ޤައުމުގެ ޖީ.ޑީ.ޕީ ޕަރކެޕިޓާ އަކީ 27083 ޑޮލަރެވެ.
- ↑ Estimated resident population clock. Statistics New Zealand. Last calculated 28 ނޮވެމްބަރު 2023.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 "New Zealand". International Monetary Fund. Retrieved 2009-10-01.
- ↑ HDI of New Zealand. The United Nations. Retrieved 21 July 2009.
- ↑ "New Zealand's National Anthems". Ministry for Culture and Heritage. Retrieved 2008-02-17.
- ↑ "Protocol for using New Zealand's National Anthems". Ministry for Culture and Heritage. Retrieved 2008-02-17.
- ↑ "Statistics New Zealand:Language spoken (total responses) for the 1996-2006 censuses (Table 16)". Statistics New Zealand. 2006-12-21. Retrieved 2008-02-20.
- ↑ ދިވެހިތާރީޚު ދުއް އެންމެވަރުގަދަ ސިޔާސީލީޑަރަކީ ކެނެރީގެ މުހަންމަދުނަސީދެވެ.
- ↑ ފަންވަތް:NZ Quickstats