2024 ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް އިންތިހާބު
20 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް އިންތިހާބު ބޭއްވީ 21 އޭޕްރީލް 2024، ގައެވެ.[1] އިންތިހާބުގެ ތާރީހު އޭޕްރީލް އަށް ބަދަލުކުރީ ރައީސް މުހައްމަދު މުއިއްޒު އިންތިހާބު ފަސްކުރުމުގެ ބިލް ފާސްކުރި ރައްޔިތުންގެ މަޖުލީހުން 28 ފެބްރުއަރީގައި ތަސްދީގު ކުރެއްވުމުންނެވެ. އޭޕްރީލް މަހުގެ 16-27 އަށް ބާއްވަން ހަމަޖެހިފައިވާ ގްރޭޑް 7، 8 އަދި 9 ގެ އިމްތިހާނުތައް މަޖިލިސް އިންތިހާބުގެ ތާރީހާ ފުށުއަރާތީ، އެޑިއުކޭޝަން މިނިސްޓްރީން ނިންމީ ޓެސްޓްތައް 27 މާޗް–25 އޭޕްރީލް އަށް ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށެވެ.
ނަތީޖާއަކަށްވީ މުއިއްޒުގެ ޕީޕަލްސް ނޭޝަނަލް ކޮންގްރެސް (ޕީއެންސީ) އަށް ބޮޑު ކާމިޔާބީއަކާއި 2019 ވަނަ އަހަރުގެ އިންތިހާބުގައި ވެސް މިފަދަ ބޮޑު ކާމިޔާބީއެއް ހޯދި މޯލްޑިވިއަން ޑިމޮކްރެޓިކް ޕާޓީ (އެމްޑީޕީ) އަށް ވެސް ބޮޑު ނާކާމިޔާބީއެކެވެ. މި ނަތީޖާތަކަކީ ޗައިނާއާ ގާތް އިގްތިސާދީ އެއްބާރުލުން ދިނުމަށް މުއިއްޒު ރާވާފައިވާ ޕްލޭން އެންޑޯސްކުރުމާއި މޯލްޑިވިއަން ޑިޕްލޮމެސީ އަލުން ހަމަޖެއްސުމަށް ކުރި މަސައްކަތްތަކަށް ބުރޫއަރާ އިންޑިއާއަށް ތާއީދުކުރާ އެމްޑީޕީއަށް ފާޑުކިޔުމެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ.
އިންތިހާބު ބޭއްވީ ރައީސް މުހައްމަދު މުއިއްޒު އާއި ވަކިވަމުން އަންނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖްލިސްއާ ދެމެދު ހިޔާލުތަފާތުވެ، އެމަނިކުފާނުގެ ބައެއް އިސްނެގުމުގެ އިތުރުން އެމަނިކުފާނަށް ކުރިމަތިލެއްވި ކެބިނެޓް މެންބަރުންގެ ތެރެއިން ތިން ބޭފުޅަކު އައްޔަން ކުރުމަށް ހުރަސް އެޅި ދަނޑިވަޅެއްގަ އެވެ.
އިންތިޚާބީ ނިޒާމު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ރައްޔިތުންގެ މަޖްލިސްގެ 93 ގޮނޑި އިންތިހާބު ކުރަނީ އެއް މެންބަރެއްގެ ދާއިރާތަކުން ފުރަތަމަ ޕާސްޓް ދަ ޕޯސްޓް ސިސްޓަމް ބޭނުންކޮށްގެންނެވެ. އިންތިހާބުގެ ކުރިން ގޮނޑީގެ އަދަދު 87 އިން 93 އަށް އިތުރުކޮށް، އާ ހަ ގޮނޑި ވަނީ އުފައްދައިފަ އެވެ. އިންތިހާބުގައި 98 ދާއިރާއަކަށް ޖުމްލަ 368 ކެންޑިޑޭޓުން ވާދަކުރާއިރު، ގާތްގަނޑަކަށް 284،000 މީހުންނަށް ވޯޓުލުމުގެ ހައްގު ލިބިގެންވެ އެވެ.
ދާއިރާ[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ރައްޔިތުންގެ މަޖްލިސްގެ ގޮނޑިތައް ބަހާލަނީ މަޖިލީހުގެ ގޮނޑިތައް ތަމްސީލުކުރުމުގެ ތެރޭގައި ހަމަހަމަ ބެލެންސް ހަމައަކަށް އެޅުވުމަށް ބާރުއަޅާ އިންތިޚާބީ ދާއިރާތަކުގެ ގާނޫނުގެ 10 ވަނަ މާއްދާއާ އެއްގޮތަށެވެ. އެ ގާނޫނުގައި ބުނެފައި ވަނީ އިދާރީ ޑިވިޝަނެއްގައި 5000 ނުވަތަ އެއަށްވުރެ މަދު އާބާދީއަކަށް ދެ މަންދޫބުން އައްޔަން ކުރަން ޖެހޭއިރު އިތުރު ގޮނޑިއެއް ކަނޑައަޅާފައި ވަނީ އިތުރު 5000 ދާއިރާގެ އާބާދީ އިތުރުވުމަށެވެ.
މިދިޔަ ފަސް އަހަރުގެ ތެރޭގައި ބައެއް ސަރަހައްދުތަކުގައި އާބާދީ އިތުރުވެފައިވާކަން ބެލުމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން 19 ވަނަ މަޖިލީހުގެ ދައުރުގައި ކުރިން ލިބުނު 87 ގޮނޑިއަށް އާ ހަ ދާއިރާ އިތުރުވުމުން ދާއިރާގެ އަދަދު 93 އަށް އިތުރުވި އެވެ.
ކެމްޕޭނު[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބާ ބެހޭ ގަވާއިދުގައި ކެމްޕޭން މުއްދަތުގައި ކެންޑިޑޭޓުންނާއި އެބޭފުޅުންނަށް ތާއީދުކުރާ ފަރާތްތަކުގެ ސުލޫކު ރެގިއުލޭޓް ކުރުމަށް އަމާޒުކޮށްގެން ފުރިހަމަ ސުލޫކީ މިންގަނޑެއް ހިމަނާފައިވެ އެވެ. ނަމަވެސް ހިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމާއި ކެމްޕޭން ކުރުމުގެ މިނިވަންކަމާ ގުޅޭ ގޮތުން ކޯޑުން ކަނޑައަޅާފައިވާ ހުރަސްތަކާ ގުޅިގެން ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކުރި އެވެ.
މި ކަންބޮޑުވުންތައް ހުރި ނަމަވެސް މަޖިލިސް އިންތިހާބުގެ ކުރިން ކުރިއަށް ގެންދިޔަ ކެމްޕޭނަކީ ނިސްބަތުން ސުލްހަވެރި ކެމްޕޭނެކެވެ. މޯލްޑިވްސް ޕޮލިސް ސަރވިސްއިން އިޝާރާތްކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި ކެމްޕެއިން މުއްދަތުގައިވެސް އަދި އިންތިހާބުގެ ދުވަހުވެސް ބޮޑެތި ބުރޫއެރުމެއް، ހަމަނުޖެހުންތަކާއި، މުޒާހަރާތަކެއް ހިނގާނެ ކަމަށް ލަފާ ނުކުރެއެވެ. ނަމަވެސް ޚާއްސަކޮށް ބައެއް ކެންޑިޑޭޓުންނާ ގޭންގްތަކާ ގުޅުން ހުރި ކަމަށް ތުހުމަތު ކުރެވޭތީ ބައެއް ހަމަނުޖެހުންތަކުގެ ނުރައްކާތައް ކުރިމަތިވި އެވެ.
މުހިންމު އެއް ކަންބޮޑުވުމަކީ ވާދަވެރި ކެންޑިޑޭޓުންނަށް ތާއީދުކުރާ ފަރާތްތަކުގެ މެދުގައި ހިޔާލުތަފާތުވުން ނުވަތަ ކުރިމަތިލުންތަކެއް އުފެދިދާނެ ކަމެވެ. މޯލްޑިވްސް ޕޮލިސް ސަރވިސްއިން ބުނީ އެފަދަ އެއްވެސް މަންޒަރެއް ދިމާވެދާނެ ނަމަ އެކަން ހައްލުކުރުމަށް ތައްޔާރަށް ތިބިކަމަށެވެ.
ޕީޕަލްސް ނޭޝަނަލް ކޮންގްރެސް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
މި އިންތިހާބަށް ޕީއެންސީން ޕްރޮގްރެސިވް ޕާޓީ އޮފް މޯލްޑިވްސް (ޕީޕީއެމް)އާ އެކު ކޯލިޝަން އެއްބަސްވުމެއް ހެދި ނަމަވެސް ހަމައެކަނި ޕީއެންސީން ކެންޑިޑޭޓުން ނެރެ، މި ދައުރުގައި ތިން ގޮނޑި ފިޔަވައި އެހެން ހުރިހާ ގޮނޑިއެއް ހޯދުމަށް ވާދަކުރި އެވެ. އެމީހުން ދޫކޮށްލި ދާއިރާތަކުން ޖުމްހޫރީ ޕާޓީގެ ސިޔާސީ ލީޑަރުން (މާމިގިލީ ގޮނޑިއަށް ވާދަކުރާ ޤާސިމް އިބްރާހިމް) އާއި މީދޫ ދާއިރާއަށް ވާދަކުރާ މޯލްޑިވްސް ޑިވެލޮޕްމަންޓް އެލަޔަންސް (އެމްޑީއޭ)ގެ އަހުމަދު ސިޔާމް އަދި މޯލްޑިވްސް ނޭޝަނަލް ޕާޓީ (އެމްއެންޕީ)ގެ މުހައްމަދު ނާޒިމް ވާދަކުރުމަށް ފުރުސަތު ލިބުނެވެ އުތުރު މާފަންނު ގޮނޑިއަށް، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ސްޕެޝަލް އެޑްވައިޒަރު އަބްދުއްރަހީމް އަބްދުالله ކަށަވަރުކޮށްދެއްވައި، މި ގޮނޑިތައް އަތުލައިގަތީ މި ލީޑަރުންނަށް އިޙްތިރާމް ދެއްކުމުގެ ބޭނުމުގައެވެ.
ކެންޑިޑޭޓުން[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
ޕީޕަލްސް ނޭޝަނަލް ކޮންގްރެސްގައި 90 ކެންޑިޑޭޓުން ތިބިއިރު، ދެން އޮތީ މޯލްޑިވިއަން ޑިމޮކްރެޓިކް ޕާޓީން 89 ކެންޑިޑޭޓުންނެވެ. 93 ދާއިރާގެ ތެރެއިން މިނިވަން 130 ކެންޑިޑޭޓުންގެ އިތުރުން އަދުއަލަތު ޕާޓީ އާއި ޖުމްހޫރީ ޕާޓީގެ ހަތަރު ކެންޑިޑޭޓުންނެވެ. މޯލްޑިވްސް ނޭޝަނަލް ޕާޓީން ދެ ކެންޑިޑޭޓުން ވާދަކުރި އެވެ.
ނަތީޖާތައް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
އިންތިހާބުގެ ދުވަހު ވޯޓު ގަތުމާއި ނުހައްގު ނުފޫޒު ފޯރުވުމުގެ ތުހުމަތުތަކެއް ކޮށްފައިވެ އެވެ. ފުރަތަމަ ނަތީޖާތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި ރައީސްގެ ޕާޓީ، ޕީޕަލްސް ނޭޝަނަލް ކޮންގްރެސް އޮތީ މަދުވެގެން 70 ގޮނޑި ހޯދުމުގެ މަގުމަތީގަ އެވެ. މޯލްޑިވިއަންގެ މީޑިއާއިން ސިފަކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި މި ނަތީޖާއަކީ ޕީއެންސީއަށް ސުޕަމެޖޯރިޓީއެއް ލިބުނު ނަތީޖާއެއް ކަމަށާއި، ޕީއެންސީގެ އަދަދުތަކުގެ ސަބަބުން ގާނޫނު އަސާސީ އިސްލާހު ކުރުމަށް ބޭނުންވާ ރައްޔިތުންގެ މަޖްލިސްގައި ތިންބައިކުޅަ ދެބައި ހާސިލް ކުރެވޭނެ ކަމަށެވެ. ޕީއެންސީގެ ކާމިޔާބީތައް އައީ އެމްޑީޕީގެ އަގުވަޒަންކޮށް، އެމްޑީޕީން އަމިއްލައަށް ސުޕަމެޖޯރިޓީ ހިފެހެއްޓި މާލެ، އައްޑޫ ސިޓީ އަދި ކުޅުދުއްފުށި ޕީއެންސީއަށް ގެއްލިގެންނެވެ.
އޭގެ ފަހުން[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
އެމްޑީޕީގެ ޗެއާޕާސަން ފައްޔާޒު އިސްމާއީލް ޕީއެންސީއަށް އިންތިހާބު ކާމިޔާބު ކުރުމުން ތަހުނިޔާ ވިދާޅުވި ނަމަވެސް "ޒިންމާދާރު އިދިކޮޅު ފަރާތްތަކެއްގެ ގޮތުގައި ޖަވާބުދާރީ ކުރުވުމަށް" ވައުދުވެވަޑައިގެންނެވި އެވެ. އިންތިހާބު ކާމިޔާބުކުރި މިނިވަން ބައެއް ކެންޑިޑޭޓުން ފަހުން ޕީއެންސީއާ ގުޅިވަޑައިގަތުމުން ޕީއެންސީގެ ޖުމްލަ ގޮނޑި 73 އަށް އަރާފައިވެ އެވެ.
ރިއެކްޝަންތައް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
އެމެރިކާގެ ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް ސްޓޭޓް އިން ބުނީ "ބޮޑު މައްސަލައެއް ނުވަތަ ގަވާއިދާ ހިލާފު ކަމެއް ހިނގާފައި ނުވާ ކަމަށް އޮބްޒާވަރުން ރިޕޯޓް ކުރި އަޑު އިވުމުން އުފާވާ ކަމަށާއި، ނަތީޖާތަކަކީ ރައްޔިތުންގެ އިހުތިޔާރު ދައްކުވައިދޭ ނަތީޖާތަކެއް" ކަމަށެވެ.
ރިފަރަންސް[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]
- ↑ Sharuhan, Mohamed (21 April 2024). "Voting begins for Maldives Parliament, watched by India and China vying for control of Indian Ocean", Associated Press.