ޔޫރަޕިއަން ޔޫނިއަން
ޔޫރަޕިއަން ޔޫނިއަން (އީޔޫ) އަކީ މުހިންމު ގޮތެއްގައި ޔޫރަޕްގައި ހިމެނޭ 27 މެމްބަރު ގައުމު ހިމެނޭ ސުޕްރަނޭޝަނަލް ޕޮލިޓިކަލް އެންޑް އިކޮނޮމިކް ޔޫނިއަންއެކެވެ. ޔޫނިއަންގެ ޖުމްލަ ސަރަހައްދަކީ 4،233،255 ކިލޯމީޓަރު (1،634،469 އަކަމީޓަރު) ކަމަށާއި ޖުމްލަ އާބާދީއަކީ 448 މިލިއަނަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން ކަމަށް ލަފާކުރެވެ އެވެ. އީޔޫ އަކީ ގިނަ ފަހަރަށް ސިފަކޮށްފައިވަނީ ފެޑެރޭޝަނަކާއި ކޮންފެޑެރޭޝަނެއްގެ ސިފަތައް އެއްކޮށްލާ ސުއީ ޖެނެރިސް ސިޔާސީ ފަރާތެއްގެ ގޮތުގައި (ނަމޫނާއެއް ނުވަތަ އަޅާކިޔުމެއް ނެތި) އެވެ.[1][2][3][4]
2020 ވަނަ އަހަރު ދުނިޔޭގެ އާބާދީގެ %5.8 ހިމެނޭ އީޔޫގެ މެމްބަރު ގައުމުތަކުން 2022 ވަނަ އަހަރު ގާތްގަނޑަކަށް 16.6 ޓްރިލިއަން އެމެރިކާ ޑޮލަރުގެ ނޮމިނަލް ގްރޮސް ޑޮމެސްޓިކް ޕްރޮޑަކްޓް (ޖީޑީޕީ) އުފެއްދިއިރު، މިއީ ދުނިޔޭގެ ނޮމިނަލް ޖީޑީޕީގެ ގާތްގަނޑަކަށް ހަބައިކުޅަ އެއްބައި އެވެ. މީގެ އިތުރުން ބަލްގޭރިއާ ފިޔަވައި އީޔޫގެ ހުރިހާ ދައުލަތްތަކެއްގައި ވެސް އދ.ގެ ޑިވެލޮޕްމަންޓް ޕްރޮގްރާމްގައިވާ ގޮތުން ހިއުމަން ޑިވެލޮޕްމަންޓް އިންޑެކްސް ވަރަށް މަތިވެ އެވެ. އޭގެ ބިންގާ، ކަސްޓަމްސް ޔޫނިއަން، އެ ކަންކަމުގައި ހުރިހާ މެމްބަރު ގައުމުތަކެއްގައި އަމަލުކުރާ ސްޓޭންޑަޑައިޒްޑް ގާނޫނީ އޮނިގަނޑާއި ގާނޫނުތަކުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް އެތެރޭގެ އެއް މާކެޓެއް ގާއިމްކުރުމަށް މަގުފަހިކޮށްދިނެވެ. އީޔޫގެ ސިޔާސަތުތަކުގެ މަގުސަދަކީ އެތެރޭގެ ބާޒާރުގެ ތެރޭގައި މީހުންނާއި މުދަލާއި ހިދުމަތްތަކާއި ރައުސުލްމާލު މިނިވަންކަމާއެކު ދަތުރުކުރެވޭނެ ގޮތް ކަށަވަރުކުރުން؛ އިންސާފާއި ގޭތެރޭގެ ކަންކަމުގައި ގާނޫނުތައް ހެދުން؛ އަދި ވިޔަފާރިއާއި، ދަނޑުވެރިކަމާއި، މަސްވެރިކަމާއި، ސަރަޙައްދީ ތަރައްޤީއާ ގުޅޭގޮތުން ޢާންމު ސިޔާސަތުތައް ބެލެހެއްޓުން. ޝެންގޭން އޭރިއާގެ ތެރޭގައި ދަތުރުފަތުރު ކުރުމަށް ޕާސްޕޯޓް ކޮންޓްރޯލް ކުރުން އުވާލައިފި އެވެ. ޔޫރޯޒޯނަކީ އިގްތިސާދީ އަދި ފައިސާގެ ޔޫނިއަން ފުރިހަމައަށް ތަންފީޒުކޮށް ޔޫރޯ ފައިސާ ބޭނުންކުރާ އީޔޫގެ މެމްބަރު 20 ގައުމުގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ ގްރޫޕެކެވެ. ކޮމަން ފޮރިން އެންޑް ސެކިއުރިޓީ ޕޮލިސީގެ ތެރެއިން ޔޫނިއަނުން ވަނީ ބޭރުގެ ގުޅުންތަކާއި ދިފާއީ ދާއިރާގައި ދައުރެއް ތަރައްގީކޮށްފަ އެވެ. މުޅި ދުނިޔޭގައި ދާއިމީ ޑިޕްލޮމެޓިކް މިޝަންތައް ދަމަހައްޓައި، އދ، ދުނިޔޭގެ ވިޔަފާރި ޖަމިއްޔާ، ޖީ7 އަދި ޖީ20 ގައި ތަމްސީލު ކުރެ އެވެ. ދުނިޔޭގެ ނުފޫޒުގެ ސަބަބުން ޔޫރަޕިއަން ޔޫނިއަން އަކީ އުފެދިގެން އަންނަ ސުޕަޕަވަރެއްގެ ގޮތުގައި ބައެއް އިލްމުވެރިން ސިފަކުރައްވާފައިވެއެވެ.
ތާރީޚް
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]ބައިނަލްއަޤްވާމީ ވިސްނުމާއި ޔޫރަޕްގެ އެއްބައިވަންތަކަމުގެ ތަޞައްވުރުތައް 19 ވަނަ ގަރުނުގެ މާކުރިން ފެށިގެން އުފެދިފައިވީނަމަވެސް، ޚާއްޞަކޮށް ފުރަތަމަ ބޮޑު ހަނގުރާމައާއި އޭގެ ފަހުން ކުރިމަތިވި ކަންތައްތަކަށް ލިބުނު ރިއެކްޝަނެއްގެ ގޮތުގައި ފައިދާ ލިބުނެވެ. މި އަލީގައި ޔޫރަޕްގެ އިންޓަގްރޭޝަންގެ ޚިޔާލަށް ފުރަތަމަ ކުރިއެރުންތައް ލިބުނެވެ. ހަނގުރާމައިގެ ފަހުން ކުރިމަތިވި ޔޫރަޕްގެ އިގްތިސާދުތަކަށް 1920 ވަނަ އަހަރު ޖޯން މޭނާޑް ކީންސް ހުށަހެޅުއްވީ ޔޫރަޕްގެ ކަސްޓަމްސް ޔޫނިއަންއެއް އުފެއްދުމަށް ކަމަށާއި، 1923 ވަނަ އަހަރު ޔޫރަޕިއަން އިންޓަގްރޭޝަންގެ އެންމެ ދުވަސްވީ ޖަމިއްޔާ ކަމަށްވާ ޕެނަޔޫރޯޕިއަން ޔޫނިއަން އުފެދުނީ ފަހުން 1947 ވަނަ އަހަރުގެ ޖޫން މަހު ރިޗަޑް ފޮން ކުޑެންހޯވް-ކަލަރޖީ އިސްކޮށް ހުންނަވައިގެންނެވެ ޔޫރަޕިއަން ޕާލަމެންޓްރީ ޔޫނިއަން (އީޕީޔޫ) އެވެ. ފްރާންސްގެ ބޮޑުވަޒީރު އަދި ޕެނަޔޫރިއަން ޔޫނިއަންގެ ތަބާއެއްގެ ގޮތުގައި އަރިސްޓައިޑް ބްރައިއަންޑް (ލޮކާނޯ މުއާހަދާތަކުގެ ނޮބެލް ސުލްހައިގެ އިނާމު ލިބުނު) 5 ސެޕްޓެމްބަރު 1929 ގައި ޖެނީވާގައި ބޭއްވި ލީގް އޮފް ނޭޝަންސްގައި ޔޫރަޕް ރައްކާތެރިކޮށް ތާރީހީ ފްރާންކޯ ވަޒަންވެރިކުރުމަށް ފެޑެރަލް ޔޫރަޕަކަށް ފުޅާދާއިރާއެއްގައި ތަގުރީރު ކުރެއްވި އެވެ -ޖަރުމަނުގެ ދުޝްމަންކަން.
1930 ގެ އަހަރުތަކުގައި ޔޫރަޕްގައި އަނެއްކާވެސް ބޮޑު ހަނގުރާމައެއް ހިނގައި، ދެވަނަ ބޮޑު ހަނގުރާމައަކަށް ވެގެން ދިޔައިރު، ކޮންކަމަކާ ދެކޮޅަށް ހަނގުރާމަ ކުރަންވީ ކޮން ކަމެއްތޯއާއި ކޮންކަމަކާ ގުޅިގެންތޯ ކުރެވޭ ސުވާލަށް އެއްބަސްވާން ޖެހުނެވެ. ފުރަތަމަ އެއްބަސްވުމަކީ 1941 ވަނަ އަހަރު ޔޫރަޕްގެ ދެކޮޅުވެރިކަން ލަންޑަނަށް އެއްވި ސެއިންޓް ޖޭމްސް ޕެލަސްގެ އިއުލާނެވެ. މިކަން ފުޅާވެގެން ދިޔައީ 1941 ވަނަ އަހަރުގެ އެޓްލާންޓިކް ޗާޓަރުން، އެކުވެރި ޤައުމުތަކާއި އެމީހުންގެ އާންމު ލަނޑުދަނޑިތައް ޤާއިމުކޮށް، އދ.
1943 ވަނަ އަހަރުގެ މޮސްކޯ ކޮންފަރެންސާއި ތެހެރާން ކޮންފަރެންސްގެ ތެރޭގައި ހަނގުރާމައިގެ ފަހުގެ ދުނިޔެއަކަށް ޖޮއިންޓް އިންސްޓިޓިއުޝަންތައް ގާއިމް ކުރުމަށް ރާވާފައިވާއިރު ޔޫރަޕް އެޖެންޑާއަކަށް ވެގެން ދިޔައެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން 1944 ވަނަ އަހަރު ބޭއްވި ޔަލްޓާ ކޮންފަރެންސްގައި ޔޫރަޕިއަން އެޑްވައިޒަރީ ކޮމިޝަނެއް އުފެއްދުމަށް ނިންމިއިރު، އޭގެ ބަދަލުގައި ފަހުން ކައުންސިލް އޮފް ފޮރިން މިނިސްޓަރުންނާއި އެލައިޑް ކޮންޓްރޯލް ކައުންސިލް އުފެދުނެވެ.
ހަނގުރާމަ ނިމުނުއިރު ޔޫރަޕްގެ އިންޓަގްރޭޝަން ވެގެން ދިޔައީ ހަނގުރާމައަށް މެދުވެރިވި ހައްދުފަހަނަޅާފައިވާ ގައުމިއްޔަތުގެ ފަރުވާއެއްގެ ގޮތުގައެވެ. 19 ސެޕްޓެމްބަރ 1946 ގައި ވިންސްޓަން ޗާޗިލް 1930 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން "ޔޫރަޕިއަން ޔޫނިއަން" އާއި "ކައުންސިލް އޮފް ޔޫރަޕް" އުފެއްދުމަށް ގޮވާލެއްވިކަން ތަކުރާރު ކުރެއްވީ، ޔުނިވާސިޓީ އޮފް ޒޫރިކްގައި، ކަންދިމާކުރި ގޮތުން ޔޫނިއަން އޮފް ޔޫރަޕިއަން ފެޑެރަލިސްޓުންގެ ހަރޓެންސްޓައިން ކޮންގްރެސް އާއި އެއްވަރެވެ އޭރު އުފެދުނު އަދި ފަހުން ޔޫރަޕިއަން މޫވްމަންޓްގެ މެމްބަރުންނެވެ. އޭގެ އެއް މަސް ފަހުން އާ ހަތަރުވަނަ ފްރާންސް ޖުމްހޫރިއްޔާއިން ފްރާންސް ޔޫނިއަން ގާއިމްކުރީ، އެގައުމުގެ އިސްތިޢުމާރުތައް ޑިކޮލޮނައިޒް ކުރުމަށް އިރުޝާދު ދިނުމަށްޓަކައި، އެއީ ޔޫރަޕްގެ ޖަމާޢަތެއްގެ ބަޔަކަށް ވެގެންދާނެ ގޮތަކަށެވެ.
ނަމަވެސް 1947 ވަނަ އަހަރު ހުޅަނގުގެ އިއްތިހާދުގެ ބާރުތަކާއި ސޯވިއެޓް ޔޫނިއަންއާ ދެމެދު ބޮޑުވަމުން އަންނަ ފަރަގު ފާޅުވީ 1947 ވަނަ އަހަރު ޕޮލިޝްގެ ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލީހުގެ އިންތިޚާބުގެ އޮޅުވާލުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. އޭގެ ފަހުން 12 މާރޗް 1947 ގައި ޓްރޫމަން ޑޮކްޓްރިން އިޢުލާން ކުރުމާއި، 4 މާރޗް 1947 ގައި ފްރާންސާއި އިނގިރޭސިވިލާތާ ދެމެދު ދެފަރާތުގެ އެހީތެރިކަމަށްޓަކައި ޑަންކިރކް މުޢާހަދާގައި ސޮއިކުރުން، ކުރިއަށް އޮތްތަނުގައި އެދެމީހުންގެ ތެރެއިން އެއްވެސް މީހަކަށް އަސްކަރީ އަނިޔާއެއް ލިބިއްޖެނަމަ . މި މުއާހަދާގެ ރަޝިއަލް އަކީ ކުރިއަށް އޮތްތަނުގައި އަސްކަރީ ހަމަލާއެއް އަތުވެދާނެ ކަމުގެ އިންޒާރު ކަމަށް ރަސްމީ ބަޔާންތަކުގައިވެ އެވެ.
ފުރަތަމަ އަހަރުތަކާއި ޕެރިސް މުއާހަދާ (1948 – 1957)
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]1948 ވަނަ އަހަރަކީ މުއައްސަސާތަކުގެ ޒަމާނީ ޔޫރަޕްގެ އިންޓަގްރޭޝަން ފެށުނު އަހަރެވެ. 1948 ވަނަ އަހަރުގެ މާޗް މަހު ބްރަސެލްސްގެ މުއާހަދާގައި ސޮއިކޮށް، ހުޅަނގު ޔޫނިއަން (ޑަބްލިޔުޔޫ) އުފެއްދި، އޭގެ ފަހުން އިންޓަނޭޝަނަލް އޮތޯރިޓީ ފޯ ދަ ރޫހް އުފެދުނެވެ. މީގެ އިތުރުން، އޯއީސީޑީގެ ކުރިން އުފެދުނު އޯގަނައިޒޭޝަން ފޯ ޔޫރަޕިއަން އިކޮނޮމިކް ކޯޕަރޭޝަން (އޯއީއީސީ) ވެސް 1948 ވަނަ އަހަރު އުފެދުނީ މާޝަލް ޕްލޭން ބެލެހެއްޓުމަށް، ސޯވިއެޓް ރެސްޕޮންސް ފޯމޭޝަނެއްގެ ގޮތުގައި ކޮމެކޮންގެ ގޮތުގައި ޓްރިގަރ ކުރުމަށެވެ. އޭގެ ފަހުން މެއި 1948 ގައި ބޭއްވި ހޭގް ކޮންގްރެސް އަކީ ޔޫރަޕިއަން މޫވްމަންޓް އިންޓަނޭޝަނަލް، ކޮލެޖް އޮފް ޔޫރަޕް އުފެއްދުމާއި އެންމެ މުހިންމު ކަމަކީ 5 މެއި 1949 ގައި (މިހާރު އޮތް) ކައުންސިލް އޮފް ޔޫރަޕް އުފެދުނު އިރު، ޔޫރަޕްގެ އިންޓަގްރޭޝަންގެ މުހިންމު ވަގުތެކެވެ ޔޫރަޕް ދުވަސް). ޔޫރަޕްގެ ކައުންސިލަކީ (އޭރު ހަމައެކަނި ހުޅަނގުގެ) ޔޫރަޕްގެ އިސްތިޤްލާލު ޤައުމުތައް އެއްކޮށްލި ފުރަތަމަ މުއައްސަސާތަކުގެ ތެރެއިން އެއް މުއައްސަސާއެވެ. އޭގެ ފަހުން އެއީ އިތުރު އެއްބާރުލުމާއި ހިއްސާކުރެވޭ މައްސަލަތަކަށް ފުޅާ ފޯރަމެއް ކަމަށާއި، މިސާލަކަށް 1950 ވަނަ އަހަރު އިންސާނީ ހައްގުތަކާ ބެހޭ ޔޫރަޕިއަން މުއާހަދާ ހާސިލް ކުރެވުނު ކަމަށް ވެސް ވިދާޅުވި އެވެ ޔޫރަޕްގެ ފަސްވަނަ ކާމިޔާބީ) އާއި ހަ ގައުމަކުން (ފްރާންސް، ބެލްޖިއަމް، ނެދަލެންޑްސް، ލަކްޒަމްބަރގް، ހުޅަނގު ޖަރުމަން އަދި އިޓަލީ) ޝޫމަން އަށް ތަބާވެ ޕެރިސް މުއާހަދާ ޑްރާފްޓް ކުރަން ނިންމުމެވެ. މި މުއާހަދާއަކީ ހުޅަނގު ޖަރުމަނުގެ ރޫހް ސަރަހައްދުގެ ކޮލާއި ދަގަނޑު ސިނާއަތްތައް ރެގިއުލޭޓް ކުރުމަށް 1949 ވަނަ އަހަރު ހުޅަނގު އެކުވެރި ގައުމުތަކުން ގާއިމްކުރި އިންޓަނޭޝަނަލް އޮތޯރިޓީ ފޯ ދަ ރޫހްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށްފައިވާ ޔޫރަޕިއަން ކޯލް އެންޑް ސްޓީލް ކޮމިއުނިޓީ (އީސީއެސްސީ) 1952 ވަނަ އަހަރު އުފެއްދި މުއާހަދާއެކެވެ. 1948 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން އެމެރިކާއިން އަންނަ ބޮޑެތި ފައިސާތަކާއެކު މާޝަލް ޕްލޭންގެ ތާއީދު ލިބިގެން އީސީއެސްސީ ވެގެން ދިޔައީ ޔޫރަޕްގެ އިގްތިސާދީ ތަރައްގީއާއި އިންޓަގްރޭޝަން އަށް މަގުފަހިކޮށްދީ، ޔޫރަޕިއަން ކޮމިޝަނާއި ޕާލަމެންޓް ފަދަ އީޔޫގެ މައިގަނޑު މުއައްސަސާތަކުގެ އަސްލަށެވެ. ޔޫރަޕިއަން ޔޫނިއަންގެ ބާނީންނަށް ވިސްނުނީ ހަނގުރާމަ ހިންގުމަށް ކޮލާއި ދަގަނޑަކީ ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ ދެ ސިނާއަތް ކަމަށާއި، އެމީހުންގެ ގައުމީ ސިނާއަތްތައް ގުޅުވައިގެން ކުރިއަށް އޮތްތަނުގައި އެމީހުންގެ ގައުމުތަކުގެ މެދުގައި ހަނގުރާމައެއް ހިނގުމުގެ ފުރުސަތު ވަރަށް ކުޑަވެގެން ދިޔަ ކަމަށެވެ. ޝޫމަންއާ އެއްވަރަށް 1951 ވަނަ އަހަރުގެ ޕްލެވަން ޕްލޭންގައި ތަރައްގީވަމުން އަންނަ ޔޫރަޕިއަން ކޮމިއުނިޓީގެ މުއައްސަސާތައް ޔޫރަޕިއަން ޕޮލިޓިކަލް ކޮމިއުނިޓީގެ ދަށުން ގުޅުވަން މަސައްކަތް ކުރި ނަމަވެސް ނާކާމިޔާބުވި އެވެ 1949 ވަނަ އަހަރު ޓްރޫމަން ޑޮކްޓްރިންގެ ދަށުންނެވެ. 1954 ވަނަ އަހަރު މޮޑިފައިޑް ބްރަސެލްސް ޓްރީޓީގެ ސަބަބުން ހުޅަނގު ޔޫނިއަން ހުޅަނގު ޔޫރަޕިއަން ޔޫނިއަން (ޑަބްލިޔުއީޔޫ) އަށް ބަދަލުވި އެވެ. އެންމެ ފަހުން ހުޅަނގު ޖަރުމަނު 1955 ވަނަ އަހަރު ޑަބްލިޔުއީޔޫ އާއި ނޭޓޯއާ ގުޅިވަޑައިގަތުމުން، މެދުތެރެއާއި އިރުމަތީ ޔޫރަޕްގެ ގައުމުތަކުގައި އަސްކަރީ ވެރިކަން ކުރުމުގެ މުއައްސަސާއެއްގެ ގޮތުގައި 1955 ވަނަ އަހަރު ސޯވިއެޓް ޔޫނިއަން އިން ވާރސޯ ޕެކްޓް އުފެއްދި އެވެ. ޔޫރަޕްގެ އިންޓަގްރޭޝަންގެ ކުރިއެރުން ވަޒަންކޮށް މެސީނާ ކޮންފަރެންސް 1955 ވަނަ އަހަރު ބޭއްވިއިރު، ސްޕާކް ރިޕޯޓަށް އަމުރުކޮށް، 1956 ވަނަ އަހަރު ޔޫރަޕިއަން އިންޓަގްރޭޝަންގެ ދެން އަޅަންޖެހޭ މުހިންމު ފިޔަވަޅުތައް ލަފާދީފައިވެއެވެ.
ރިފަރަންސް
[އުނިއިތުރު ގެންނަވާ]- ↑ "Glossary of Statistical Terms – COPENHAGEN CRITERIA". Organisation for Economic Co-operation and Development. 11 June 2013. Archived from the original on 2022-12-08. Retrieved 3 April 2021.
- ↑ "The EU in brief". European Union. 16 June 2016.
- ↑ Phelan, William (2012). "What Is Sui Generis About the European Union? Costly International Cooperation in a Self-Contained Regime". International Studies Review. 14 (3): 367–385. doi:10.1111/j.1468-2486.2012.01136.x.
- ↑ Hlavac, Marek (2010). "Less than a State, More than an International Organization: The Sui Generis Nature of the European Union" (PDF). Central European Labour Studies Institute. Rochester, N.Y. doi:10.2139/ssrn.1719308. S2CID 153480456.